***
Pandemia cukrzycy
Według danych International Diabetes Federation, w 2021 roku jedna na dziesięć osób dorosłych, w wieku od 20 do 79 lat, żyła z cukrzycą. Podano, że do 2030 roku liczba chorych na cukrzycę znacząco wzrośnie i wyniesie wówczas 643 miliony osób, a w 2045 roku dotknie aż 783 miliony populacji świata. Dla porównania – tylko w samej Europie żyje aktualnie blisko 746 milionów ludzi! Te dane są przerażające, biorąc pod uwagę tempo wzrostu zachorowań na cukrzycę i liczbę zgonów z jej powodu! Jak podała IDF, tylko w 2021 roku na tę chorobę i powodowane przez nią powikłania zdrowotne, zmarło 6,7 miliona dorosłych. Co oznacza, że zgon chorych na cukrzycę następował co 5 sekund!
IDF szacuje także, że aż 541 milionów dorosłych mieszkańców naszego globu jest narażonych na zachorowanie na cukrzycę typu II z powodu nietolerancji glukozy (IGT). To stan, który określany jest stanem przedcukrzycowym.
***
Warto również wiedzieć, że u 240 milionów osób dorosłych cukrzyca nie została jeszcze zdiagnozowana. Co oznacza, że te osoby jeszcze nie wiedzą, że są chore. A to może być niebezpieczne nie tylko dla ich zdrowia, ale i życia!
Nie bez powodu zatem cukrzycę określa się już mianem niezakaźnej pandemii. Dlatego bardzo ważna jest edukacja, profilaktyka i świadomość ryzyka powstania tej choroby. A należy mieć świadomość, że może ją powodować niewłaściwa dieta!
Edukacja żywieniowa
Wśród przyczyn cukrzycy typu II wymienia się predyspozycje genetyczne, stan przedcukrzycowy, podwyższony poziom cholesterolu, problemy z nadciśnieniem tętniczym oraz choroby układu krążenia. Mogą zachorować na nią także kobiety, które w ciąży miały cukrzycę. W tym miejscu warto dodać, że osoby mające insulinooporność, lekceważące zalecenia dietetyczne, są również narażone na rozwój cukrzycy typu II. Duże znaczenie ma także styl życia – brak aktywności fizycznej i zła dieta, która może przyczynić się do rozwoju tej choroby. Prawdopodobieństwo cukrzycy u osób otyłych jest 20 – 40 razy większe, niż u osób o prawidłowej wadze. A trzeba wiedzieć, że nadwaga i otyłość dotyczą ok. 85,2 % cukrzyków.
***
Dużym problemem jest też sposób odżywiania seniorów chorych na cukrzycę oraz będących w grupie ryzyka. U nich szczególnie ciężko o zmianę dotychczasowych nawyków żywieniowych.
Należy przyznać, że większość Polaków, żyjąc w pośpiechu, często nie zdaje sobie sprawy, jak nasze codzienne wybory żywieniowe wpływają na nasz organizm, w konsekwencji przekładając się na jego dobrostan i zdrowie bądź ich brak. Tymczasem żywienie odgrywa istotną rolę! W profilaktyce cukrzycy typu II wiedza odnośnie właściwej diety i jej stosowania może pomóc zapobiec zachorowaniu. W nietolerancji glukozy i insulinooporności zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy typu II. Natomiast w przypadku osób już chorych, właściwa dieta na co dzień pomaga w ustabilizowaniu poziomu cukru oraz zmniejsza ryzyko powikłań, pomagając tym samym zapanować nad chorobą i zmniejszyć odczuwanie na co dzień jej objawów.
***
Jedzenie jak lekarstwo
Aby jednocześnie zapobiegać chorobie oraz wspomagać leczenie cukrzycy typu II, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej zaleca żywienie zgodnie z regułami Talerza Zdrowego Żywienia. Metoda wspomnianego talerza ułatwia codzienne wybory żywieniowe, a stosowanie jej zasad jest proste, gdyż nie liczy się w niej węglowodanów.
Podstawowymi założeniami tego sposobu żywienia jest zwiększenie ilości warzyw w codziennej diecie, spożywanie pełnoziarnistych produktów zbożowych oraz dostarczanie organizmowi białka we właściwych proporcjach i z różnych źródeł. Przy czym czerwone mięso, jak i przetwory mięsne powinny być spożywane rzadko. Częściej na naszym talerzu powinny pojawiać się ryby, mięsa białe – chude. Nie należy zapominać, że zdrowym źródłem białka są rośliny strączkowe i orzechy.
Warzywa powinny zajmować połowę naszego talerza, czyli 50%. Kolejne 25% – białko, a kolejną ćwierć wspomniane produkty zbożowe, pełnoziarniste (np.: kasze, ryż, pieczywo razowe).
***
Ilość spożywanego jedzenia powinna być dostosowana indywidualnie do zapotrzebowania kalorycznego. Tu należy wziąć pod uwagę nie tylko wiek i płeć, ale także aktywność fizyczną, jaką wykonujemy w ciągu dnia.
A co z owocami? Owoce zawierają cukry proste, nie zmienia to jednak faktu, że są także zdrowymi produktami. W diecie cukrzyków mogą być spożywane w dwóch porcjach dziennie i powinny być wybierane te z niskim indeksem glikemicznym (wybieramy owoce z IG równym 55 bądź poniżej niego).
To, czego należy unikać w prewencji i chorobie cukrzycy typu II, to spożywanie nadmiernej ilości soli, cukru, słodkich i słonych przekąsek oraz produktów wysoko przetworzonych. A słodzone napoje trzeba zamienić na wodę.
Reguły Talerza Zdrowego Żywienia określają także sposób przygotowania dań. Wskazane jest gotowanie (również na parze) oraz pieczenie i duszenie potraw, a unikanie smażenia, szczególnie na tłuszczach zwierzęcych. W naszej diecie powinny zagościć natomiast tłuszcze roślinne. Zamieniamy także produkty pełnotłuste mleczne na niskotłuszczowe.
***
Sposób odżywiana zgodny z zaleceniami Talerza Zdrowego Żywienia i wybieranie rekomendowanych w tej metodzie żywienia produktów pomoże zapobiec szybkiemu wzrostowi poziomu cukru we krwi po spożyciu posiłku, co jest bardzo ważne w przypadku prewencji i leczenia cukrzycy typu II.
***
Małymi krokami w drodze do zdrowia
Według badań zorganizowanych przez Kantar Polska z końcem 2019 roku, aż ¾ Polaków nie wie, jaka ilość warzyw powinna się zawierać w ich codziennej diecie. Te same badania wykazały, że wiele osób nie spożywa ich codziennie.
Ponieważ zmiana nawyków żywieniowych, nawet tych prozdrowotnych, nie należy do najłatwiejszych, warto skorzystać z kilku wskazówek, mogących pomóc nam je zmienić; te daje także Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. Co zatem zrobić, aby włączyć do swojej codziennej diety więcej warzyw? Można je zabierać np. w formie sałatki lub zdrowej przekąski do pracy. Błonnik zawarty w warzywach zapewni nam poczucie sytości.
***
Warto pamiętać, że świeże warzywa są najbardziej wartościowe, dlatego sięgajmy po warzywa sezonowe. Poza sezonem możemy natomiast skorzystać z mrożonek. Oczywiście każdy z nas ma swoje ulubione warzywa, które uwielbia jeść, ale warto próbować i włączać do swojego menu także warzywa, po które zwyczajowo nie sięgamy. Być może odkryjemy w ten sposób nowe smaki, a łącząc produkty w nowe dania, damy wyraz swojej kreatywności, nie skazując się na niepotrzebną monotonię. Należy pamiętać, że dodane do sałatek czy potraw zioła wpłyną na ich aromat i wydobędą ich smak. Jeśli wprowadzenie większej ilości warzyw do menu powoduje w nas opór, wprowadzajmy je do naszych posiłków metodą małych kroków.
Styl życia
Jedzmy zdrowo i nie zapominajmy o tym, że „w zdrowym ciele – zdrowy duch”! Regularna aktywność fizyczna jest elementem profilaktyki, pomaga także w utrzymaniu masy ciała w normie, co jest ważne także w przypadku zaistnienia już choroby cukrzycy typu II. Niech bogata w warzywa dieta i ćwiczenia będą naszym nowym stylem życia!
Mając na uwadze szybkie tempo wzrostu zachorowań na cukrzycę typu II, powinniśmy zwrócić uwagę na nasze codzienne wybory żywieniowe, szczególnie jeśli znajdujemy się w grupie ryzyka. A ponieważ „lepiej zapobiegać niż leczyć”, czemu nie zmienić już teraz sposobu stylu życia na ten, który sprzyja zdrowiu?!
