***
Liczne jeziora polodowcowe, pagórki, oczka wodne i głazowiska ukształtował skandynawski lodowiec, dzięki któremu krajobraz Suwalszczyzny przypomina zielone wzgórza nad Soliną w nieco mniejszej skali.
Najbardziej charakterystycznym wzniesieniem jest położona we wsi Gulbieniszki Cisowa Góra o wysokości 256 m. n.p.m., z której rozciąga się wspaniały widok na ukryte w dolinach jeziorka i malownicze pola uprawne. Wejście na nią jest łatwe, lecz można dostać zadyszki pokonując dość stromą ścieżkę z okolicznych głazów narzutowych i kamienne schodki.
***
Cisowa Góra ze względu na swój charakterystyczny kształt przypominający stożek krateru wulkanu nazywana jest Suwalską Fudżijamą. Na szczycie góry stoi krzyż upamiętniający przyjazd papieża Jan Pawła II na Suwalszczyznę oraz tablica z opisem panoramy. Obok stoi ławka, na której coraz częściej wieczorami można spotkać osoby, które wspięły się na górę po to, by oglądać z niej widowisko zachodzącego słońca. Jest to też coraz popularniejsze miejsce na powitanie Nowego Roku. Cisowa Góra to obowiązkowy punkt wycieczki na Suwalszczyznę, gdyż panorama rozpościerająca się z jej szczytu jest jedną z najpiękniejszych i najciekawszych na Suwalszczyźnie.
Kolejnym punktem jest wysoka na 228 m n.p.m. Zamkowa Góra leżąca na terenie wsi Szurpiły. Aby dotrzeć na szczyt trzeba się nieco wysilić. Prowadzi na nią początkowo łagodna ścieżka biegnąca wzdłuż brzegu malowniczego jeziorka. Po niedługim czasie ścieżka zamienia się w strome schody prowadzące na sam szczyt, z którego rozciąga się piękny widok na cztery jeziora. Góra Zamkowa to najważniejszy w tym rejonie obiekt archeologiczny. W okresie średniowiecza na Zamkowej Górze mieściło się grodzisko Jaćwingów i stanowiła ona ważny ośrodek osadniczy, obronny i kulturalny. Historia góry wciąż nie jest do końca odkryta i od czasu do czasu można spotkać na niej grupy pracujących archeologów.
***
Odbywając wycieczkę po Suwalszczyźnie nie można pominąć centralnego punktu jakim jest dawne siedlisko młyńskie Turtul, w którym mieści się siedziba Suwalskiego Parku Krajobrazowego z ośrodkiem turystyczno-edukacyjnym. Obok znajduje się punkt widokowy Turtul o wysokości 231 m n.p.m., z którego rozciąga się przepiękny widok na Staw Turtulski, dolinę Czarnej Hańczy, najbardziej znanej rzeki regionu oraz okoliczne pagórki. Przed wejściem na punkt widokowy ma swój początek szlak ,,Dolina Czarnej Hańczy”. Ta ścieżka, która ma 3,5 km, wiedzie z Turtula do Bachanowa nad rzeką Czarna Hańcza przez malowniczy tzw. oz turtulski, składający się z 13 pagórków do 17 metrów wysokości znajdujących się na jej trasie.
Jednym z najwyższych wzniesień Suwalskiego Parku Krajobrazowego jest znajdująca się we wsi Przełomka Góra Leszczynowa sięgająca 272 m n.p.m. Z punktu widokowego na szczycie góry dokładnie widać taflę najgłębszego w Polsce Jeziora Hańcza. Niestety, obecnie wieża widokowa jest niedostępna, gdyż wymaga gruntownego remontu i dużo lepszym miejscem obserwacyjnym jest nieco niżej położona polana z rozległym widokiem na jezioro.
***
Kolejne miejsca, które należy uwzględnić w wędrówkach po Suwalszczyźnie to punkt widokowy w Smolnikach „Na ozie” oraz, oznaczony i udostępniony dość niedawno turystom, bo w 2019r., punkt widokowy ,,Krzyż” w Rutce Tartak . W centralnym miejscu punktu widokowego stoi oczywiście krzyż, a pod nim leżą ułożone przez odwiedzających turystów kamienie przyniesione przez nich zgodnie z napisem widniejącym przy wejściu na ścieżkę ”Przechodniu weź swój kamień i zanieś pod krzyż”. Z obu punktów rozciągają się widoki na okoliczne jeziora i charakterystyczny stożkowaty szczyt góry Cisowej.
W zestawieniu ,,gór” Suwalszczyzny nie można pominąć Góry Jesionowej nad Jeziorem Szelment, na której znajduje się największy w regionie ośrodek narciarski z siedmioma trasami o różnym stopniu trudności. Wzniesienie ma 252 m wysokości i w sezonie zimowym jest oblegane przez okolicznych narciarzy, stanowiąc doskonałe miejsce do szlifowania umiejętności narciarskich i trenowania przed wyjazdem w wysokie góry. Dla wielu osób ośrodek ten umożliwił stawianie pierwszych kroków na deskach bez konieczności wyjazdów na południe kraju.
***
Jak widać, Suwalszczyzna to ciekawa kraina łagodnych wzgórz. Warto wybrać się na jej malownicze szlaki, bo widoki oraz piękna przyroda rekompensują wysiłek włożony w wędrówkę. Nawet tu, na północy, można znaleźć coś, na co da się wspiąć i w ciszy, i spokoju naprawdę ,,górsko” poczuć.
Katarzyna Sikora
