Bezpieczeństwo w sieci
Jako że w sieci nie ma ustawionych blokad na pobieranie treści czy zdjęć ze stron internetowych, zdarza się, że dochodzi do przestępstwa, którego osoby łamiące prawo nie są często świadome.
Zgodnie bowiem z art. 23 o prawie autorskim i prawach pokrewnych:
- Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Przepis ten nie upoważnia do budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym.
- Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego.
„Na dozwolony użytek prywatny powołać może się jedynie osoba fizyczna, nie zaś prawna (J. Barta, R. Markiewicz, Prawo autorskie, s. 117). Niewątpliwie dalszy rozwój technologii informatycznych i usług elektronicznych prowadzi do zaistnienia sytuacji, w których pojawiają się przypadki eksploatacji utworów „usytuowane” na granicy dozwolonego użytku prywatnego.” Niestety my nie możemy mówić o używaniu na granicy dozwolonego użytku. (Tak: Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. Prof. Dr hab. Ewa Ferenc Szydełko, rok 2014, wydanie 2).
Powyższe ograniczenie dotyczy również osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Wykorzystanie przez te osoby i osoby prawne (czyli np. spółki) treści pobranych ze stron internetowych będzie traktowane jako wykorzystywanie czyjegoś utworu do celów komercyjnych. Oznacza to, że skoro wykorzystuje się do celów komercyjnych jakiś utwór i zapewne w sposób bezpośredni lub pośredni będzie to przynosić zyski, należy kupić prawa autorskie do danego utworu.
Sytuacje
Są oczywiście sytuacje, w których można korzystać z cudzego dzieła, ale… Można wykorzystać części czyjegoś utworu, podając źródło jego pochodzenia, to co np. ja zrobiłam powyżej cytując fragment komentarza do ustawy.
Większym problemem może okazać się jednak wykorzystanie zdjęć. Jak bowiem zacytować zdjęcie? 🙂 Często wydaje się, że pobierając zdjęcie i prezentując je w całości lub w części wraz z podaniem źródła oraz autora działamy zgodnie z przepisami.
Niestety takie działanie stanowić będzie naruszenie praw autorskich o ile nie kupiliśmy utworu od autora lub instytucji posiadającej do niego prawa. Warto więc wziąć pod uwagę fakt, że wszelkie wykorzystanie zdjęć lub tak łatwo dostępnych treści, o ile nie pochodzą z bezpłatnych stron, nie są naszą własnością lub nie dostaliśmy od autora zgody na ich użycie w celach innych niż prywatne, stanowić będzie naruszenie praw autorskich.
Zgoda autora
Zgoda autora na korzystanie przez inne osoby z jego dzieła to nic innego jak licencja, która określa pola, na których licencjobiorca może korzystać z dzieła. Zgodnie z art. 41 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych stanowi, że: 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej:
1) autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy;
2) nabywca autorskich praw majątkowych może przenieść je na inne osoby, chyba że umowa stanowi inaczej.
- Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu, zwana dalej „licencją”, obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione.
- Nieważna jest umowa w części dotyczącej wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości.
- Umowa może dotyczyć tylko pól eksploatacji, które są znane w chwili jej zawarcia.
- Twórca utworu wykorzystanego lub włączonego do utworu audiowizualnego oraz utworu wchodzącego w skład utworu zbiorowego, po powstaniu nowych sposobów eksploatacji utworów, nie może bez ważnego powodu odmówić udzielenia zezwolenia na korzystanie z tego utworu w ramach utworu audiowizualnego lub utworu zbiorowego na polach eksploatacji nieznanych w chwili zawarcia umowy.
Co może grozić za naruszenie praw autorskich i korzystanie z utworu bez umowy? Zgodnie z ustawą o prawie autorskich oraz prawach pokrewnych ciąży na nas odpowiedzialność karna:
Art. 115:
- Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
- Tej samej karze podlega, kto rozpowszechnia bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie albo publicznie zniekształca taki utwór, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie.
- Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w inny sposób niż określony w ust. 1 lub 2 narusza cudze prawa autorskie lub prawa pokrewne określone w art. 16, art. 17, art. 18, art. 19 ust. 1, art. 191, art. 86, art. 94 ust. 4 lub art. 97, albo nie wykonuje obowiązków określonych w art. 193 ust. 2 lub art. 20 ust. 1-4, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Art. 116:
- Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
- Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w ust. 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
- Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo działalność przestępną, określoną w ust. 1, organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.
- Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Warto zatem pamiętać, że wszystkie treści znajdujące się w sieci mają swojego autora, czy mówiąc kolokwialnie właściciela. Jedynie uzyskawszy jego zgodę na ich korzystanie (odpłatnie bądź nieodpłatnie) możemy w zakresie wskazanym bezpiecznie je wykorzystywać bez obawy, że naruszamy prawo.
Katarzyna KRAUSS
Radca Prawny
