Początki
Vivienne Isabel Swire przyszła na świat 8 kwietnia 1941 roku w angielskim miasteczku Glossop w Derbyshire. Jej ojciec był szewcem, a matka pracowała w lokalnej przędzalni bawełny. W tym przemysłowym otoczeniu kształtowała się wrażliwość społeczna Vivienne.
Gdy panna Swire miała 17 lat, rodzina przeprowadziła się do Harrow w Middlesex. Początkowo pracowała w fabryce, a w międzyczasie projektowała i sprzedawała biżuterię na straganie przy Portobello Road. Nigdy nie ukończyła szkoły artystycznej – po pierwszym semestrze zrezygnowała ze studiów w Harrow School of Art i na prestiżowym University of Westminster. Jak sama przyznała: „Nie wiedziałam, jak dziewczyna z klasy robotniczej, taka jak ja, mogłaby zarabiać na życie w świecie sztuki”. Została więc nauczycielką.
W 1962 roku wyszła za mąż za Dereka Westwooda, z którym miała syna Bena. Małżeństwo przetrwało zaledwie trzy lata. Zresztą tradycyjne życie na prowincji nie było pani Westwood pisane. Punktem zwrotnym w jej życiu okazało się spotkanie z Malcolmem McLarenem, przyszłym managerem punkowej grupy Sex Pistols. To właśnie McLaren otworzył przed Vivienne drzwi do świata sztuki i pokazał, jak można kreatywnie i z artyzmem wyrażać polityczny sprzeciw. Ze związku tych dwojga narodził się syn, Joseph.
Vive la révolution!
W 1971 McLaren i Westwood otworzyli butik przy 430 Kings Road w Londynie. Kultowy sklep przechodził kolejne metamorfozy wraz z ewolucją wizji artystycznej właścicieli. Najpierw działał pod nazwą „Let it Rock”, później nazwy były coraz bardziej prowokacyjne i drapieżne: „Too Fast to Live Too Young to Die”, „Sex”, „Seditionaries”, a w końcu w 1980 roku wybrano nazwę „World’s End”, którą butik nosi do dziś.
To przy Kings Road narodził się charakterystyczny styl łączący elementy BDSM, bondage, agrafki i łańcuchy. Westwood jako pierwsza wprowadziła do głównego nurtu mody elementy subkultury punk i trendów ulicznych. Zasmakowała w łamaniu reguł i szokowaniu. Niepokorni chłopcy z Sex Pistols nosili projektowane przez Westwood i McLarena ubrania, na przykład koszulki z anarchicznymi hasłami.
Przełomowym momentem w karierze Vivienne Westwood był pierwszy pokaz kolekcji „Pirate” (jesień-zima 1981/82). W 1984 roku bezkompromisowa projektantka została zaproszona do prezentacji kolekcji „Hypnos” w Tokio. To był początek międzynarodowej ekspansji.
Lata 80. przyniosły kolejne sukcesy. Jej słynne spódniczki Mini-Crini i buty Rocking Horse Shoes stały się znakami rozpoznawczymi marki Vivienne Westwood. Artystka znajdowała kolejne inspiracje w najmniej oczywistych miejscach, choćby w metrze. Wkrótce zaprezentowała kolekcje zegarków i perfum.
Moda i polityka
Westwood rewolucjonizowała nie tylko modę, ale i sposób myślenia o niej. W latach 90. jej styl ewoluował w kierunku tego, co nazwała „Anglomania” – połączenia brytyjskiego krawiectwa z francuską estetyką. I z anarchistycznym twistem. W 1993 roku stworzyła słynną kratę McAndreas, nazwaną na cześć jej drugiego męża, znacznie młodszego Andreasa Kronfhalera, za którego wyszła w tym samym roku.
Westwood nie podążała ślepo za trendami. „Nigdy nie czytam magazynów modowych. Uważam je za niesamowicie nudne. Dla mnie czytanie magazynu modowego to ostatnia rzecz, której potrzebuję. Mam książki do przeczytania. Więcej ludzi powinno czytać książki” – wyznała.
Vivienne odważnie wypowiadała się na rozmaite tematy, także polityczne. Jej bunt przeciwko establishmentowi przyjmował różne formy. Na przykład w 1989 roku artystka pojawiła się na okładce „Tatler” przebrana za Margaret Thatcher. Znana już jako buntowniczka oraz ikona ruchu punk, celowo sparodiowała brytyjską premier, aby zakwestionować system polityczny oraz wartości, które Thatcher symbolizowała. Polityków krytykowała często i coraz odważniej. Oberwało się między innymi Hillary Clinton, którą Vivienne uznawała za „krwiożerczą”. Warto wspomnieć o incydencie z roku 1992, kiedy projektantka odbierała Order Imperium Brytyjskiego, a przy okazji demonstracyjnie zademonstrowała… brak bielizny. Te skandalizujące gesty były wyrazem sprzeciwu wobec hipokryzji władzy i społecznych konwenansów.
Jak uratować świat
Od początku XXI wieku Westwood coraz mocniej angażowała się w aktywizm społeczny i ekologię. „Zmiana klimatu, nie moda, jest teraz moim priorytetem” – zadeklarowała w 2014 roku w wywiadzie dla „The Guardian”. Za deklaracją szły czyny: projektantka konsekwentnie wykorzystywała swoje pokazy i markę do promowania świadomości ekologicznej.
Jej kolekcje nosiły wymowne nazwy, jak „Climate Revolution” czy „Save the Arctic”. Organizowała na ulicach Londynu spektakularne akcje protestacyjne, a w 2015 roku, prowadząc kampanię przeciwko szczelinowaniu hydraulicznemu, podjechała białym czołgiem pod rezydencję Davida Camerona.
Nie obawiając się krytyki, prezentowała w wywiadach swoją ideologię. „Zawsze staram się bronić słabszych” – mówiła w wywiadzie dla „AnOther Magazine”. Jej plan na uratowanie świata obejmował sześć głównych punktów. Pierwszym było poznanie wroga, czyli skorumpowanego systemu finansowego. Drugim – przekształcenie gospodarki w zieloną. Kolejne punkty to zmiana źródeł energii, redystrybucja bogactwa, celebrowanie kultury i kwestionowanie władzy.
W ostatnich latach swojego życia Westwood współpracowała z wieloma organizacjami ekologicznymi. Zmarła 29 grudnia 2022 roku w wieku 81 lat. Jej mąż, Andreas Kronthaler, działa nadal – tak, jak życzyłaby sobie Vivienne.
Westwood stworzyła modowe imperium, ale przede wszystkim pokazała, jak prowadzić bezkompromisową walkę o swoje przekonania. Historię artystki przybliża książka „Vivienne Westwood. Historia kultowego domu mody” autorstwa Glenys Johnson, która dzisiaj, 13 listopada, ukazała się nakładem Wydawnictwa Arkady.
Więcej o sylwetkach kobiet znajdziecie tutaj.
