„CZAS NAŚWIETLANIA / CZAS WYWOŁYWANIA Fotografia etnograficzna z Małopolski na przełomie XIX i XX wieku” to tytuł wystawy czasowej, którą można oglądać w Muzeum Etnograficznym w Krakowie.
Na wystawie pokazano ponad 170 fotografii wybranych ze zbiorów Muzeum, ich materiał źródłowy stanowią negatywy na kliszach szklanych oraz niewielkie papierowe odbitki. Na podstawie cyfrowych odwzorowań tych źródeł przygotowano wielkoformatowe wydruki, dzięki którym można dostrzec całe bogactwo tych archiwalnych fotografii.
Zdjęcia zawieszone są w czterech salach, pokazują portrety mieszkańców Małopolski, ich domy, życie codzienne, obyczaje i pracę, a także piękną przyrodę. Wszystkie były wykonane na terenie Małopolski.
Zobaczymy młode dziewczyny przy pracy w polu, ludzi na targu, ludzi pasących bydło, ale także odświętnie ubrane osoby podczas procesji Bożego Ciała, Świąt Bożego Narodzenia, kolędników, czy portrety pozowane wykonane na zamówienie w zakładach fotograficznych. Autorzy zdjęć, jak podkreślają Anna Bujnowska i Anna Sulich-Liga, kuratorki wystawy, wywodzili się z różnych środowisk i mieli różne motywacje do fotografowania.
„Seweryn Udziela, nauczyciel i etnograf, gromadził materiał fotograficzny dla krakowskiego Muzeum Etnograficznego, którego był twórcą. Jan Szczęsny Płatkowski z Myślenic, urzędnik, folklorysta i pisarz, zdjęciami ilustrował swoje utwory literackie. Leopold Węgrzynowicz, nauczyciel młodzieży i redaktor pisma ludoznawczego „Orli Lot”, fotografię wykorzystywał do celów popularnonaukowych w artykułach krajoznawczych, wykładach, lekcjach. Walery Eljasz Radzikowski, krakowski malarz i znawca Tatr, zapisywał w fotografii krajobraz górski jako rodzaj szkicu do obrazów, wydawał także swoje zdjęcia jako karty pocztowe. Władysław Postawka, ziemianin z okolic Kazimierzy Wielkiej, muzyk i pasjonat wszelkiej techniki, upamiętniał swoją rodzinę, pracowników i ziemiańskie towarzystwo. Eugeniusz Stercula, aptekarz, „budziciel polskości” na Orawie, był zaangażowanym społecznikiem zajmującym się między innymi kolekcjonowaniem i fotografowaniem miejscowego folkloru, a Karol Chotek, etnograf z Pragi, w podkrakowskiej wsi Bronowice zbierał materiał do celów naukowych.
Tych i pozostałych, także anonimowych, autorów pokazywanych fotografii, łączyła potrzeba rejestracji zmieniającej się rzeczywistości, nie tej wystylizowanej w popularnych wówczas atelier fotograficznych, ale żywej, autentycznej, dokumentowanej w terenie. Wspólna im była również niezwykle w tym czasie silna potrzeba, rozumiana jako patriotyczna misja, odtwarzania ciągłości historycznej i definiowania tożsamości kulturowej niepodległej Polski.” – czytamy w opisie wystawy.
Obrazom w postaci czarno-białych fotografii towarzyszą przedmioty pochodzące z przełomu XIX i XX wieku, jak na przykład wstążki do ubrań czy drewniana figura Chrystusa Frasobliwego.
Wyjątkowym dodatkiem jest materiał dźwiękowy, który przygotował Konrad Gęca. To współczesna kompozycja stworzona z dźwięków nagranych w miejscach przedstawionych na zdjęciach. Usłyszymy szum wiatru, szum potoku, piejące koguty, cykające świerszcze. Magia dźwięku dodana do pięknych fotografii przenosi nas w bajkowy świat!
Jak podają twórcy wystawy jej „tytuł, nawiązując do terminów tradycyjnego warsztatu fotograficznego, proponuje dwie metaforyczne perspektywy odbioru zdjęć: naświetlania – okoliczności ich powstania 100 lat temu, oraz wywoływania – oddziaływania i odbioru tych obrazów dzisiaj.”
Polecam wybrać się do Muzeum Etnograficznego w Krakowie i sprawdzić, jak działają te archiwalne obrazy na nas.
Wystawa jest czynna do 5 kwietnia 2024 roku.
Aleksandra Karkowska – autorka międzypokoleniowych książek „Banany z cukru Pudru”, „Na Giewont się patrzy”, „Marsz, marsz BATORY”, „FOTO z misiem”. Od 2015 roku prowadzi Oficynę Wydawniczą Oryginały. Absolwentka Polskiej Szkoły Reportażu. Działa społecznie na warszawskiej Sadybie. Kocha fotografie i podróże.
Więcej o kulturze i sztuce znajdziecie tutaj.
