Jak dostać się na szczyt?
Lena Krasner przyszła na świat 27 października 1908 roku na Brooklynie. Jako jedyna z rodzeństwa mogła pochwalić się amerykańskim pochodzeniem. Rodzice Lee byli sprzedawcami na targu Black Avenue, żyli skromnie. Zanim Joseph i Channe przyjechali do Nowego Jorku mieszkali w Szpikowie na Podolu (dzisiejsza Ukraina). Najpierw na Manhattan wyruszył Joseph, potem dołączyła do niego matka Lee z trzema córkami i synem.
Mimo kłopotów finansowych państwo Krasner starali się zapewnić dzieciom edukację, wychowali je w poszanowaniu dla tradycji żydowskiej. Z czasem zaczęli posługiwać się językiem angielskim, pozwolili także dzieciom na zamerykanizowanie imion.
Tak Lena stała się Lee.
Lee miała dobry kontakt z rodziną. Najlepiej dogadywała się z ojcem i bratem Izaakiem, którzy czytywali rosyjskie bajki, rozbudzili wyobraźnię i apetyt podróżniczy. Dzięki starszemu bratu Lee polubiła operę, rosyjską literaturę i eseje noblisty Maurice’a Maeterlincka. Już jako trzynastolatka Lee zamarzyła o zostaniu malarką. Rodzice akceptowali jej decyzję, tym bardziej, że Krasner nie oczekiwała pieniędzy. Pomimo tradycyjnego wychowania chętnie i często się buntowała, chodziła własnymi ścieżkami.
Do wymarzonej szkoły Washington Irving Scholl dostała się za drugim razem, co nie przeszkodziło jej w dołączeniu do Women’s Art School of the Cooper Union for the Advancement of Science and Art, gdzie zaczęła przedstawiać się jako Lee. W przeciwieństwie do większości artystów, którzy wstąpili do stowarzyszenia, Lee nie marzyła o odniesieniu komercyjnego sukcesu. Zależało jej na poszerzeniu wiedzy i rozwoju warsztatu.
W 1928 roku Lee zapisała się do Art Student League, gdzie kładziono nacisk na akademicki styl malowania. Lee niezbyt tam się odnalazła, wolała skupić się na pracy w plenerze i złożeniu papierów do National Academy of Design. Mimo staroświeckich wykładowców, uczelnia cieszyła się renomą i uznaniem. Kiedy Krasner prezentowała komisji obraz, członkowie jury nie chcieli uwierzyć iż namalowała go kobieta. Była niezła, a za wyniki w nauce dostała stypendium.
Kariera Lee Krasner
Właśnie w szkole Lee poznała Igora Partuhoffa, syna rosyjskich arystokratów, którzy w trakcie najazdu bolszewików na Kijów wyemigrowali do Ameryki. Według Krasner Igor „uosabiał wyrafinowanie kultury europejskiej”, poświęcał się pracy. Miał przyjaciół, a jedyną kobietą, z którą dobrze się dogadywał, była Krasner. Mimo zamieszkania razem para nie zdecydowała się na ślub.
Cztery lata później, w 1932 roku, Lee znowu znalazła się w opałach. Z powodu kłopotów finansowych trafiła na darmowy kurs w City College of New York. Nie narzekająca na nadmiar zajęć, Krasner zgłosiła się również do programu Public Works of Art Project, który dawał wykwalifikowanym artystom pracę.
Życie Krasner gwałtownie przyspieszyło, gdy zaczęła uczestniczyć w protestach politycznych. W trakcie jednego z wieców Lee trafiła do więzienia. W obawie przed konsekwencjami, malarka użyła pseudonimu Mary Cassat. Obok niej w areszcie znaleźli się Pablo Picasso, Vincent van Gogh i Michał Anioł.
Rok 1936 zaczął się dla Lee Krasner znakomicie. Nie dość, że zapisała się na kurs z Hansem Hofmannem, artystą wykształconym w Monachium i Paryżu, obejrzała „Guernicę”, zapoznała się z pozostałymi pracami Picassa i Henriego Mattisse’a, to jeszcze zmieniła styl. Zamiast równych pociągnięć pędzla, Krasner zgłębiała problem jedności formy i koloru. Umieszczone na płótnie przedmioty wyzwalały energię, równoważyły przeciwstawne siły i pozwalały na eksperymenty, którym coraz chętniej oddawała się Lee. Szukała wtedy własnego stylu, czegoś co wyróżniłoby ją na tle innych malarzy.
Po tym, jak usłyszała od poznanego w 1939 roku w American Abstract of Artists Pieta Mondraina o „silnym wewnętrznym rytmie”, Krasner poczuła, że malarstwo to jej pasja.
Szybko przekonała się, iż miała rację.
W 1941 roku Lee wzięła udział w wystawie „American and French Painting” w McMillen Gallery. Znała wszystkich malarzy, poza jednym: Jacksonem Pollockiem. Zaintrygowana artystą, który w ogóle nie pojawił się na wernisażu, Krasner postanowiła go odwiedzić. Przyznała później:
„Kiedy zobaczyłam jego obrazy, to prawie umarłam. (…) Rzuciły mnie na kolana”.
Tak zaczęła się ich znajomość. Zachwycona obrazami Jacksona Lee postanowiła, że zrobi wszystko, aby wypromować malarza. Nie miała pojęcia o jego alkoholizmie i skłonnościach autodestrukcyjnych.
Pani Pollock
Atak na Pearl Harbor i przystąpienie do II wojny światowej Stanów Zjednoczonych zszokował parę. Nawykła do radzenia sobie w trudnych sytuacjach Lee, rozpoczęła współpracę z City War Services Project. Dedykowane cywilom kolaże pojawiały się na witrynach sklepów w Brooklynie i Nowym Jorku. Krasner koordynowała grupą, do której trafił Jackson Pollock. Od początku aktywnie wspierała mężczyznę, co potwierdził jeden z przyjaciół:
„Prowadziła jego karierę. Przemyślała wszystko, od samego początku: jak go wypromować i sprawić, by zaczął odnosić sukces”.
Celem Lee stało się przedstawienie Pollocka krytykom, artystom i kolekcjonerom. Wśród znajomych Jackson był małomówny i zamknięty w sobie, a po alkoholu stawał się opryskliwy i awanturował się. Przede wszystkim Lee wspierała Jacksona w walce z nałogiem.
W 1942 roku Jackson Pollock dostał zaproszenie na otwarcie galerii Art of This Century. Właścicielką sklepu z obrazami była ekscentryczna Peggy Guggenheim, która zamierzała wypromować młodych amerykańskich twórców. Mająca czas i pieniądze kolekcjonerka obejrzała kilka płócien Pollocka, podpisała pięcioletni kontrakt, przyznała malarzowi stypendium i zorganizowała mu indywidualną wystawę.
Pomimo wzajemnej niechęci, Lee uważała Guggenheim za osobę znającą się na sztuce. Nie bez znaczenia był też fakt iż Peggy pożyczyła parze pieniądze na dom w Springs East Hampton na Long Island, a dzięki regularnie przyznawanemu stypendium Krasner z Pollockiem mogli skupić się na pracy.
W 1945 roku Lee i Jackson wzięli ślub. Dla pragnącej stabilizacji Krasner nastał dobry czas. Kiedy nie malowali małżonkowie spotykali się ze znajomymi i zajmowali domem. Wyglądali jak zwyczajna para, ale to były pozory. Do pracowni Jacksona i Lee nie wolno było wchodzić bez zaproszenia.
W zaaranżowanej na pracownię szopie Pollock zgłębiał technikę drippingu. Nie przypuszczał, że przypadkowo umieszczona na płótnie farba stanie się jego znakiem rozpoznawczym, a stworzone wtedy obrazy uczynią z niego jednego z najsławniejszych artystów Ameryki.
Lee wybrała znacznie mniejszy strych, gdzie pracowała nad w większości inspirowanymi naturą i sztuką mozaikami. Zachwycona pracami Betty Parsons, z którą Krasner współpracowała od jakiegoś czasu, i w 1946 roku zorganizowała malarce wystawę. Niestety żaden z obrazów Lee się nie sprzedał. Złe samopoczucie Krasner było także spowodowane Pollockiem, który pił i flirtował z kobietami.
Półtora roku po wystawie, Lee odblokowała się, przeniosła do pracowni obok Jacksona i zmieniła kolorystykę obrazów. Teraz obrazy Krasner przypominały dzieła Pollocka. Płótna nie spodobały się Krasner, malarka pocięła je, później zaczęła robić z nich kolaże.
Wystawa w Stale Gallery zebrała pozytywne recenzje, ale Lee była w tragicznym stanie. Aby odpocząć od Pollocka wyjechała do Europy, gdzie przez prawie trzy tygodnie zwiedzała muzea. 11 sierpnia 1956 roku Lee dowiedziała się, że Jackson Pollock zginął w wypadku samochodowym na Long Island.
Życie po Pollocku
Zaraz po pogrzebie Lee Krasner przeniosła się do znajomych, pomieszkiwała także w nowojorskim mieszkaniu. Nadal zarządzała obrazami męża, zorganizowała w Museum of Modern Art pośmiertną wystawę jego prac.
Przy okazji sama stała się sławna.
Lee udzieliła kilku wywiadów, ze stworzonych na początku kariery szkiców wymyśliła kolaże, które w większości po jej śmierci zostały pokazane w Museum of Modern Art w Nowym Jorku.
Lee Krasner zmarła 19 czerwca 1984 roku w Nowym Jorku.
Malarka wiele razy mierzyła się z przeciwnościami losu. Późno zdobyte uznanie pozwoliło jej cieszyć się uznaniem, o które tyle razy walczyła w stosunku do Jacksona Pollocka.
Rok po śmierci Lee Krasner została otwarta The Pollock-Krasner Foundation. Stowarzyszenie wspiera młodych artystów i przyznaje im stypendia.
Źródła:
https://www.vogue.pl/a/lee-krasner-pani-pollock
https://www.moma.org/artists/3240-lee-krasner
https://www.guggenheim-bilbao.eus/en/exhibitions/lee-krasner-living-color
https://www.moma.org/collection/works/79162
