Han Kang to laureatka Literackiej Nagrody Nobla 2024, której rozgłos zapewniła wydana kilkanaście lat temu powieść „Wegetarianka”. Szwedzka Akademia wyróżniła artystkę za: „intensywną, poetycką prozę, która konfrontuje się z traumami historycznymi oraz ujawnia kruchość ludzkiego życia”. Tym samym Han Kang stała się pierwszą pisarką z Korei Południowej (i pierwszą Azjatką w ogóle) wyróżnioną w tej noblowskiej dziedzinie.
Kim jest Han Kang?
Tegoroczna noblistka przyszła na świat 27 listopada 1970 roku w Gwangju w rodzinie powieściopisarza Han Seung-won. Jako nastolatka ze względu na charakter pracy ojca wyprowadziła się wraz z rodziną do Seulu.
Han Kang studiowała filologię na prestiżowym Uniwersytecie Yonsei, najstarszej i jednej z najlepszych prywatnych uczelni w Korei Południowej. Debiutowała jako poetka, a w 1994 roku skłoniła się w kierunku prozy. Jej opowiadanie „Czerwona kotwica” zwyciężyło wówczas w konkursie literackim magazynu „Seoul Shinmun”. W kolejnym roku światło dzienne ujrzał jej pierwszy zbiór opowiadań „Yeosu”. Z czasem jej przesiąknięte egzystencjalizmem i symboliczną poetyką powieści zapewniły Han Kang globalne uznanie.
W Polsce na szerszą skalę znane są cztery powieści Han Kang przetłumaczone z języka koreańskiego przez Justynę Najbar-Miller. Czytelników niemających do tej pory kontaktu z twórczością tegorocznej noblistki zachęcamy do krótkiego przeglądu jej najsłynniejszych dzieł.
Protest Han Kang, czyli „Wegetarianka” (2007)
Bestsellerowa powieść Han Kang, która zdobyła Międzynarodową Nagrodę Bookera. Pewnego dnia bohaterka książki postanawia przejść na dietę bezmięsną, odmieniając w ten sposób własne życie, ale też rzucając wyzwanie otoczeniu. Bliscy kobiety reagują bowiem na jej decyzję złością. Tradycja jedzenia w kulturze koreańskiej zajmuje niezwykle wysoką pozycję, a przełamanie konwenansów przez protagonistkę odbierane jest paradoksalnie nie jako akt dobroci w stosunku do naszych braci mniejszych, a jako zniewaga obyczajowości.
Sama przeciwko wszystkim walczy nie tylko z krzywdzeniem zwierząt, ale i egzystencjalnym wymiarem okrucieństwa świata oraz patriarchalnym systemem. W książce wybrzmiewają charakterystyczne cechy prozy Han Kang: relacje międzyludzkie i człowieka z naturą, feministyczne motywy, a także poetycki styl.
„Nadchodzi chłopiec” (2014) – dziecko kontra system
Akcja powieści przenosi czytelników do 1980 roku i do rodzinnego miasta Han Kang. Historyczne tło przybiera niezwykle poruszającą formę, traktując o brutalnie stłumionych zamieszkach przeciwko wojskowej dyktaturze. Tragiczne wydarzenia śledzimy z perspektywy narratora-dziecka, którym jest nastolatek Tong-ho pracujący przy identyfikacji ciał zamordowanych w proteście. Jego pogrzebana niewinność ustępuje miejsca pytaniom o życie po śmierci i bezkarność mających krew na rękach żołnierzy.
Intymna „Biała elegia” (2016) i polski akcent
Niezwykle osobista historia autorki, która wspomina starszą siostrę zmarłą zaledwie dwie godziny po narodzinach. Pisarka snuje poetyckie wizje życia siostry, gdyby udostępniłaby jej swoje ciało. Na wzruszających kartach wybrzmiewa siła przeznaczenia: „Gdybyś ty żyła, mnie by nie było. Skoro ja żyję, ty nie możesz” – pisze Han Kang.
Śmierć siostry i próba mentalnego uformowania jej portretu ze zlepków wspomnień matki i własnych wyobrażeń zostaje tu porównana do rekonstrukcji zniszczonej w wojennej pożodze Warszawy. Inspirację dla pisarki stanowił półroczny pobyt wraz z nastoletnim synem w Polsce oraz spacery po wzniesionej z gruzów Starówce i Parku Łazienkowskim.
„Nie mówię żegnaj” (2021)
Han Kang ponownie rozlicza rodzimą historię, tym razem przybliżając masakrę towarzyszącą Powstaniu Czedżu, które wybuchło 3 kwietnia 1948 roku. W walkach i krwawym stłumieniu przez proamerykańskie siły zginęło ponad 27 tys. mieszkańców koreańskiej wyspy. Przedmiotem rozważań pisarki staje się tu zbiorowa pamięć i społeczna odpowiedzialność. Masowym zbrodniom wtórują prywatne dramaty i walka o godność.
Więcej o kulturze i sztuce znajdziecie tutaj.
