W 1631 roku Mumtaz Mahal, ukochana żona panującego wówczas indyjskiego cesarza z dynastii Wielkich Mogołów, Szahdżahana, zmarła przy porodzie ich czternastego dziecka. Miała 38 lat. Wspólnie przeżyli 19. Legenda mówi, że tuż przed śmiercią poprosiła cesarza o spełnienie trzech jej życzeń – że cesarz nigdy się już nie ożeni, że będzie opiekował się ich dziećmi oraz, że stworzy budowlę, która będzie na miarę ich wielkiego uczucia.
Szahdżahan spełnił wszystkie trzy życzenia. Tadż Mahal powstał jako dowód ich miłości.
Tadż Mahal, mauzoleum Mumtaz Mahal (jej imię oznaczało „ozdoba pałacu”), został wybudowany w Agrze, w ówczesnej stolicy. Jest to miasto położne około 200 km na południe od Dehli.
Niezwykła jest symetria całości kompleksu. Sam Tadż Mahal jest idealny w proporcjach, jego wysokość i szerokość podstawy to 60 m. Z każdej strony wygląd jest identyczny, inne są jedynie wersety Koranu stanowiące dekorację poszczególnych ścian mauzoleum. W czterech narożnikach stoją cztery identyczne minarety, które mają funkcję ozdobną. Wieże te celowo zostały zaprojektowane i zbudowane tak, by nieznacznie odchylały się od mauzoleum, aby na wypadek trzęsienia ziemi nie spadły i nie uszkodziły samego mauzoleum, ale by upadły na zewnątrz.
Po dwóch stronach mauzoleum stoją dwa identyczne budynki z czerwonego piaskowca, po lewej meczet (dziś funkcjonujący jako świątynia, jednak tylko dla muzułmanów, mieszkańców Agry), po prawej dom gościnny dla pielgrzymów. Prawdopodobnie ten drugi budynek został wybudowany dla zachowania równowagi. Ta niezwykła harmonia jest odczuwalna w całości kompleksu.
Mauzoleum zostało zbudowane na cokole, wystając ponad szczegółowo zaprojektowany ogród z wodnymi kanałami, ogrodzony murem. Do ogrodu prowadzi monumentalna i bogato zdobiona brama wykonana z czerwonego piaskowca symbolizująca bramę do raju.
Szahdżahan postanowił wybudować coś wyjątkowego. Budowa mauzoleum trwała dwadzieścia dwa lata (1632-1654) i pracowało przy niej dzień i noc ponad 20 tysięcy robotników. Prace dekoracyjne w kamieniu zajęły ponad 14 lat. Prawdopodobnie robotnicy zajmujący się elementami dekoracyjnymi, wymagającymi niesamowitej precyzji, jak płaskorzeźby motywów roślinnych czy wspomniane koronki w marmurze, pracowali nie dłużej niż dwie godziny dziennie, by nie stracić czujności przy pracy.
Legenda głosi, że po zakończeniu prac cesarz wydał rozkaz obcięcia kciuków wszystkim robotnikom, by już nigdy nie stworzyli równie pięknego dzieła.
Szahdżahan nie liczył się z kosztami. Tadż Mahal zbudowany jest z białego marmuru, który pochodzi z kamieniołomu odległego około 350 km od Agry. Marmurowe powierzchnie ozdabiają inkrustacje z kamieni szlachetnych i półszlachetnych takich, jak jadeit, koral, onyks, agat, karneol, ametyst czy lapis lazuli, które sprowadzane były z Rosji, Chin, Arabii i Cejlonu, a także dekoracje kaligraficzne z czarnego marmuru – wersety Koranu. Lekkości dodają ażury zwane są „marmurowymi koronkami”.
W samych środku głównej krypty znajduje się symboliczny grobowiec Mumtaz Mahal. Prochy cesarzowej umieszczone są w krypcie poniżej. Ponad trzydzieści lat później, w 1666 roku, obok cesarzowej został pochowany jej mąż. Szahdżahan zmarł w domowym więzieniu, zamknięty w pałacowej komnacie przez syna, który przejął koronę, a który nie akceptował ojca rozrzutności. Przez 8 lat Szahdżahan mógł oglądać swoje dzieło jedynie z okna komnaty.
Jego grobowiec to jedyny niesymetryczny element w całym idealnie zaplanowanym kompleksie. Oba grobowce otoczone są ośmiokątem z ażurowych parawanów z białego marmuru bogato zdobionych kamieniami.
Tadż Mahal w 1983 roku został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO najpiękniejszych miejsc na ziemi jako skarb kultury muzułmańskiej reprezentujący „arcydzieło ludzkiego geniuszu twórczego” jak orzekła Komisja.
W lipcu 2007 roku budynek ten został ogłoszony jednym z siedmiu nowych cudów świata.
Tadż Mahal może się podobać lub nie. Jednak jest to bez wątpienia jedna z najbardziej imponujących budowli na świecie. Odwiedzana codziennie przez kilkadziesiąt tysięcy turystów z Indii i ze świata.
Zapewniam, że z bliska wygląda jeszcze bardziej imponująco i doskonale.
Aleksandra Karkowska – autorka międzypokoleniowych książek „Banany z cukru Pudru”, „Na Giewont się patrzy”, „Marsz, marsz BATORY”, „FOTO z misiem”. Od 2015 roku prowadzi Oficynę Wydawniczą Oryginały. Absolwentka Polskiej Szkoły Reportażu. Działa społecznie na warszawskiej Sadybie. Kocha fotografie i podróże.
Więcej o podróżach znajdziecie tutaj.
