Czym jest plotka?
Plotka, według definicji Wikipedii, to „niesprawdzona lub kłamliwa wiadomość, zwykle powodująca utratę dobrego wizerunku osoby, której dotyczy”. Plotkowanie zazwyczaj polega na dostarczaniu innym wcześniej nieznanych informacji o osobach nieobecnych. Często bywa tak, że plotka powstaje, kiedy informacji jest za mało. Można przyjąć, że plotkuje się najczęściej o sytuacjach nietypowych oraz tych, które odbiegają od przyjętych norm lub należą do tabu.
Kto plotkuje?
Według amerykańskich naukowców z University of California w Riverside, na plotkowanie ludzie przeznaczają średnio 52 minuty w ciągu dnia. Plotkują zarówno kobiety, jak i mężczyźni, z tym, że kobiety większą wagę w rozmowach przywiązują do emocji. Plotkują tak samo dużo osoby młode, jak i starsze.
Dlaczego plotkujemy?
Od zarania dziejów plotki pełnią funkcję informacyjną, ostrzegawczą. Ten, kto w dawnych czasach posiadał informacje, miał większą kontrolę, a nierzadko wpływy i władzę.
Plotki są sposobem na budowanie relacji, mogą pomagać we wzmacnianiu więzi, tworzyć poczucie wspólnoty w danej grupie i regulować zasady jej funkcjonowania. Plotka subordynuje członków grupy, a w sytuacji, gdy czyjeś zachowanie wykroczy poza przyjęte zasady, będzie ono najpewniej tematem plotek, bo będzie odbiegać od przyjętego przez grupę standardu.
Na to, jak dużo plotkujemy, mają wpływ wzorce rodzinne. Często osoby, których nawykiem jest plotkowanie, wyniosły taki sposób na budowanie relacji z rodzinnego domu, gdzie plotkowanie i mówienie o innych osobach było sposobem, w jaki na co dzień się kontaktowano i tworzono rodzinne więzi.
Plotkowanie jest też sposobem na radzenie sobie z trudnymi emocjami. Załóżmy, że ktoś nie może wyrazić w sposób bezpośredni złości wobec innej osoby, z którą się skonfliktował i z trudem przychodzi mu kontrolowanie własnych emocji. Wówczas ulgę uzyskuje najczęściej poprzez plotkowanie o tej osobie z innymi. To pozwala plotkarzowi na rozładowanie emocji.
Zdarza się, że ludzie plotkują po to, by odciągnąć uwagę od własnej osoby lub dlatego, że po prostu – zazdroszczą innym. Wtedy najczęściej stawiają innych w złym świetle, by pokazać, że tamci nie są wcale tak idealni. Dzięki temu osoba opowiadająca plotkę czuje się lepiej, bo wyzbywa się poczucia gorszości, niższości.
Bywa też tak, że osoby plotkujące, poprzez podanie elektryzujących informacji o innej osobie, chcą zabłysnąć w towarzystwie, po to, by zwrócić w ten sposób uwagę na siebie i poprawić swoją samoocenę.
Ludzie lubią plotki – bo są one zwykle intrygujące! Dzięki plotkom unikają nudy. Stąd w mediach bardzo chętnie komentowanymi postami i czytanymi artykułami są te traktujące o prywatnym życiu znanych osób. Od dekad poczytnymi gazetami są tabloidy dostarczające czytelnikom mnóstwo zdjęć i nagłówków, w których zwykle jest pełno niedomówień budzących ciekawość oraz plotkarskich treści, celowo pozostawiających czytelników z lekkim niedosytem informacji. Wiedza i plotkowanie o sławnych osobistościach pomaga w nawiązywaniu nowych relacji. Wiele ludzi interesuje się życiem celebrytów, przez co łatwo znaleźć im tematy do rozmów z innymi.
Plotkowanie jest też sposobem na radzenie sobie z samotnością. Często w oparciu o plotkę budują swoje interakcje osoby starsze. Poprzez plotkowanie potwierdzają swoją przynależność do danej grupy, a interakcje z innymi, nawet kiedy sprowadzają się tylko do opowiadania plotek, poprawiają ich samopoczucie.
Czy plotka zawsze jest zła?
Zgodnie z przyjętą definicją, która traktuje o tym, że plotka narusza prywatność innej osoby i powiela na jej temat nieprawdziwe informacje, godząc w jej reputację, jednoznacznie można powiedzieć, że tak – plotka jest zła.
Nigdy nie wiadomo, czy osoba, która padła ofiarą plotki, poradzi sobie z krzywdzącymi informacjami na jej temat, kiedy do niej dotrą.
Należy również wiedzieć, że pierwsza wersja plotki zostaje lepiej zapamiętana przez ludzi, niż ewentualne dementi. Dementi, nawet jeśli jest oparte na faktach, najczęściej i tak będzie podważane. Właśnie dlatego plotki mogą okazać się bardzo krzywdzące, bo raz przekazaną informację trudno wymazać z pamięci odbiorców, szczególnie jeśli ta wywołała silne emocje.
Plotka podawana z ust do ust ulega również często zniekształceniu, mogą zostać dodane do niej nowe treści, dokładnie tak jak w zabawie w „głuchy telefon”.
Inaczej można spojrzeć na plotkę, jeśli ta ma charakter niewinny, informacyjny lub niesie swego rodzaju komunikat, który ma nas ostrzec, ochronić. Warto jednak zawsze zweryfikować jej źródło.
Czy warto plotkować?
Smartfony i media dają możliwość szybkiego udostępnienia informacji publicznie w różnej formie i puszczenia jej w obieg. Nierzadko nagrywane, wyrwane z kontekstu rozmowy oraz nieprawdziwe informacje na portalach, potrafią zrujnować czyjąś budowaną przez lata reputację, doprowadzić do utraty pracy, rozpadu związku czy depresji. W skrajnych przypadkach, powielanie nieprawdziwych treści może doprowadzić osobę, która padła ich ofiarą, nawet do popełnienia samobójstwa.
Powielanie kłamliwych informacji na czyjś temat zwiększa ryzyko konfliktu. Ponadto, gdy prawda wychodzi wreszcie na jaw, osoba powielająca plotkę może stracić zaufanie i akceptację grupy. Plotkowanie najczęściej sprawia, że mamy też do czynienia z większą ilością negatywnych emocji, a nieprawdziwe informacje trudno później zdementować.
Wszystkie te sytuacje mogą przyczynić się w konsekwencji do niskiego poczucia wartości nie tylko ofiary plotek, ale również plotkującego, bo przysłowiowy kij ma przecież zawsze dwa końce.
Źródła:
Harari Yuval Noah. Sapiens. Od zwierząt do bogów.
Eric Berne. W co grają ludzie. Psychologia stosunków międzyludzkich.
Robert Greene. Prawa ludzkiej natury.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Plotka
https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=wrofr9nNSaM
https://youtu.be/lQysWg1U_u4?si=IIwgBKgpCIEMi8ey
https://www.psychologgia-plus.pl/blog/nienawistne-plotki-dlaczego-to-robimy/
Więcej o psychologii znajdziecie tutaj.
