***
Poznajcie Hedy
Hedwig Kiesler, znana pod pseudonimem Hedy Lamarr, urodziła się 9.11.1914 roku w Wiedniu jako córka bogatego bankiera – Emila Kieslera i pianistki – Gertrude Lichtwitz Kiesler. Dzięki zamożności rodziców dziewczynka mogła rozwijać swoje zainteresowania. Uczęszczała do szkoły baletowej, grała na pianinie, a oprócz tego interesowała się matematyką i fizyką. Ojciec zabierał ją na długie spacery, podczas których wyjaśniał wewnętrzne działanie różnych maszyn. Tym samym zasiał w dziewczynce ciekawość świata. W wieku 5 lat Hedy rozbierała i składała pozytywkę, aby zrozumieć jej działanie. Kiedy podrosła, w wieku 16 lat wzbudzała zainteresowanie nieprzeciętną urodą, ale i intelektem. Rozpoczęła naukę w szkole teatralnej i bardzo szybko otrzymała swoją pierwszą rolę filmową. Kariera aktorska nabierała tempa, aż do wybuchu skandalu.
***
Orgazm na erkanie
Aktorka zyskała międzynarodową sławę mając zaledwie 18 lat, kiedy zgrała nagie sceny w czechosłowackim filmie „Ecstasy” Gustava Machaty’ego z 1932 r. Film uznano za nieobyczajowy, ale Hedy przeszła dzięki niemu do historii filmu, jako pierwsza aktorka, która w filmie niepornograficznym zagrała orgazm, a potem zapaliła papierosa. Prawdopodobnie podczas kręcenia sceny łóżkowej, aby wyglądać przekonująco dziewczyna była dźgana agrafką. Ecstasy jak na tamte czasy to film, który pokazuje kunszt reżyserski. Pięknie nagrana, subtelna scena miłosna, zwieńczona ekstazą została wyrażona głównie na twarzy aktorki, poprzez poruszenie warg i spływającej dłoni, zawieszonej nad puszystym dywanem i spadającym na podłogę, rozerwanym sznurze pereł. Wyświetlania Ecstasy zabroniono w Stanach Zjednoczonych, gdzie zbojkotował go Legion Przyzwoitości. Negatywnie o filmie wypowiedział się Adolf Hitler i papież Pius XII.
***
Pierwszy ślub
Piękna aktorka została dostrzeżona przez austriackiego milionera Friedricha Mandla, który zakochał się w Lamarr i mimo dużej różnicy wieku (aż 14 lat) wziął z nią ślub. Hedy miała wówczas 19 lat. Nie przeszkadzało mu również to, że jego świeżo poślubiona małżonka była Żydówką, a trzeba zaznaczyć, że Mandl był faszystą, a majątku dorobił się na handlu bronią z III Rzeszą oraz na współpracy z Hitlerem i Benito Mussolinim, których Hedy poznała osobiście na przyjęciach organizowanych przez męża.
Przysłuchiwała się ich rozmowom i dzięki temu zebrała informacje, które 10 lat później wykorzystała w swoim wynalazku. Pozyskała bowiem wiedzę na temat morskiej broni antypowierzchownej oraz systemów naprowadzania statków. Mandl był bardzo zazdrosny o żonę, do tego stopnia, że próbował wykupić wszystkie kopie filmu „Ekstaza”, blokował rozwój jej kariery. Konflikt między małżonkami narastał. Lamarr nie należała jednak do „cichych myszek” i nocą uciekła z willi, w której była przetrzymywana i udała się do Francji, następnie do Wielkiej Brytanii, by stamtąd popłynąć statkiem do Stanów Zjednoczonych.
***
Podczas tej podróży poznała Louisa B. Mayera, współzałożyciela studia MGM, który zaproponował jej kontrakt. Hedwig Kiesler właśnie wtedy przyjęła pseudonim Hedy Lamarr na cześć gwiazdy kina niemego Barbary La Marr i w 1938 roku wspólnie z Mayerem wyjechała do Hollywood. Podszkoliła język angielski. Została uznana za egzotyczną piękność o kruczoczarnych włosach. Jej pierwszy film „Algier” stał się hitem. Kobiety farbowały się na czarno, nosiły fryzurę z przedziałkiem i zakładały turbany. Grała u boku gwiazd aż do końca 1941 roku m.in. z Clarkiem Gable w „Boom Town”, „Tortilla Flat” ze Spencerem Tracy, czy „Samson i Dalila” z Victorem Mature. W wolnym czasie robiła to, co kochała poza aktorstwem najbardziej – zajmowała się wynalazkami. Opracowała pastylkę musującą, tworzącą napój podobny do Coca-Coli oraz pojemnik na zużyte chusteczki, złączony z pudełkiem na te czyste. Lamarr lubiła zamknąć się w swoim przenośnym laboratorium. Pasjonowała ją fizyka i chemia.
***
Mimo że grała w najbardziej prestiżowych filmach i w ciągu 6 lat wystąpiła w 17 filmach nie została wielką gwiazdą. Napływające oferty kinowe były dla niej powtarzalne. Mimo że uznawano ją najpiękniejszą kobietą Hollywood, to po pojawieniu się Ingrid Bergman zaczęto w nią wątpić. Tym samym Hedy wycofała się z kariery aktorskiej i w 1942 roku zerwała kontrakt z MGM.
W Fabryce Snów poznała pilota i biznesmena Howarda Hughesa, który zaopatrzył ją w przenośne laboratorium, gdzie po intensywnym dniu na planie filmowym mogła rozwijać swoje zainteresowania. Hugh zabierała ją często do swoich fabryk samolotów. Jego marzeniem było stworzenie szybszych samolotów. Z pomocą przyszła mu Lamarr. Naszkicowała projekt, w którym połączyła płetwy najszybszej ryby i skrzydła najszybszego ptaka i tym samym stworzyła skrzydła dla samolotów Hughesa. Biznesmen wyraził się o niej, że jest geniuszem. Ona zaś twierdziła, że poprawianie rzeczy przychodzi jej naturalnie.
***
Wynalazek, który wyprzedził epokę
Z 17/18 września 1940 roku niemiecki U-boot (U-48) zatopił statek City of Benares, który ewakuował do Kanady brytyjskich cywilów. Śmierć poniosło 258 osób, w tym 77 dzieci. Ta tragedia wstrząsnęła aktorką , która pamiętając rozmowy przy stole z Hitlerem, jej byłym mężem i Mussolinim oraz elitą faszystowskich Niemiec postanowiła zaangażować się w pracę nad systemami sterowania torped. Założeniem było, aby stworzyć możliwości jak najdokładniejszego sterowania pociskami przy jednoczesnym zachowaniu niezakłóconego sygnału i utrudnieniu przechwyceniu torpedy przez wroga. Pomagał jej w tym George Antheil – awangardowy muzyk i kompozytor.
Publikował artykuły w magazynie Esquire na temat sposobów interakcji z kobietami w zależności od ich hormonów, a którego poznała zbierając informacje na temat zastosowania hormonów do powiększenia rozmiaru biustu. Połączenie pracy tak nietuzinkowych osób (Antheil miał doświadczenie w pracy z pianolami). pozwoliło na stworzenie systemu FHSS, który wykorzystując perforowane taśmy papierowe umożliwiał skokowe zmiany częstotliwości fal radiowych sterujących torpedami. (Lamarr znała zasadę działania torped kontrolowanych radiowo. Mankament stanowił ich system naprowadzania. Chodziło o to, że w momencie odkrycia zagrożenia przeciwnik mógł zablokować nadawanie sygnału, wywołując zakłócenia na tej samej częstotliwości.
Hedy pomysłem było przekazywać sygnał na różnych częstotliwościach). Swój wynalazek twórcza para przekazała nieodpłatnie marynarce wojennej , aby jak najszybciej mogła wykorzystać go w praktyce, jednak Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych uznała, że jest zbyt trudny do wdrożenia, co nie było prawdą. Do Hedy Lamarr podchodzono z rezerwą, gdyż myślano o niej, że może być niemieckim szpiegiem. Jednak aktorka pokazała, że jest oddana swej nowej ojczyźnie, gdyż używając swojego wizerunku promowała i sprzedawała obligacje wojenne, tym samym zebrała 25 milionów dolarów dla wojsk alianckich.
***
Patent Hedy i Antheila marynarka USA wykorzystała w połowie lat 50. ubiegłego wieku do radarowego sterowania atomowymi łodziami podwodnymi. W związku z tym, że patent uznany został jako tajny, marynarka nie musiała powiadamiać właścicieli. Za swój wynalazek Hedy i Antheil nie dostali złamanego grosza.
Życie…
Po latach Lamarr pisała w swojej autobiografii „Ecstasy and Me”:
– „Moja twarz była moim nieszczęściem”. Znawcy urody na podstawie jej twarzy i proporcji postanowili ustanowić archetyp kobiecego piękna.
Jej buzia stała się inspiracją, na której wzorowano Cat Woman, animowaną Królewnę Śnieżkę i Rachel z fimu „Blade Runner” – Ridleya Sccotta ze względu na harmonijne rysy i piękną twarz.
***
Miała za sobą sześć nieudanych małżeństw i wielu kochanków. Wśród nich znaleźli się mężczyźni bogaci, sławni, np. prezydent John F. Kennedy, aktor Marlon Brando, Erich Maria Remarque. Żaden mężczyzna nie potrafił sprostać jej oczekiwaniom, wystarczająco rozpieszczać i podziwiać. Hedy kiedyś powiedziała: „Ja nie chcę być przez mężczyzn czczona. Chcę, by reagowali na mnie cieleśnie i chcę ich odrzucać”. Mawiała, że żaden mężczyzna nie zostawia Hedy, bo to był jej przywilej. Jednak z biegiem lat to mężczyźni zaczęli ją porzucać i być może nie było to spowodowane tym, że jej uroda traciła na wartości, ale tym, że Hedy stała się wymagająca, niezależna, egocentryczna, roszczeniowa, a przy tym inteligentna, co mogło w pewnym stopniu odbierać im męskość.
Zapomniana
Hedy Lamarr za sławę i bogactwo zapłaciła najwyższą cenę. Tak naprawdę niewiele osób o niej wie. Sama natrafiłam na jej biografię całkiem przypadkowo, a wgłębiając się w nią odkrywałam nieprzeciętność tej kobiety, która zasługuje na to, aby pamięć o niej trwała. Kiedyś uznawana za najpiękniejszą kobietę świata, dziś odżywa jako wynalazczyni. Całe jej życie było wielką przygodą, a cechy charakteru nie pozwalały jej nigdy na nudę, której zresztą nie cierpiała. Sama mówiła, że jednego nie może wybaczyć ludziom – nudy.
***
Wielki świat zniszczył ją. Jako młoda kobieta adorowana za swą urodę, mogła przebierać wśród mężczyzn . Wszyscy w Hollywood traktowali ją szczególnie. Dostawała kwiaty, zbierała komplementy, zaspokajano każdą jej zachciankę, miała pieniądze, limuzyny, prezenty od nieznajomych, własną sekretarkę, fryzjerkę, garderobianą, lecz uwielbienie i brak dystansu do siebie spowodowało, że sama wpadła w pułapkę, co spowodowało zaburzenia emocjonalne, a ograniczanie wolności i eksploatacyjne wykorzystanie artystów, którzy na potrzeby filmu pracowali niemal od rana do wieczora przez długi czas, faszerowani lekami, aby utrzymać się w formie sprawiło, że gdy zainteresowanie jej osobą spadło, system hollywoodzki strącił ją z pantałyku. To był cios. Hedy uważała, że tak będzie zawsze i że wszystko jej się należy. Czuła się wybrana.
***
Lamarr nie była jednak nijaka. Znała wiele języków: węgierski, francuski, włoski, hiszpański, angielski. Interesowała się polityką, malowała obrazy. Kolekcjonowała dzieła sztuki, polowała, kochała psy, hiacynty, szachy i pokera.
W 1966 roku, kiedy Hedy miała 51 lat powstał film Andy’ego Warhola „Hedy, the Shoplifter”. Film był atakiem na system, który stworzył aktorkę, wciągnął i wypluł.
Sama Lamarr wydała w 1966 roku książkę autobiograficzną pt. „Ecstasy and Me: My life as a Woman”, w której opisała swe seksualne doświadczenia z kobietami i mężczyznami, ekscesy seksualne kolegów z branży. W sposób swobodny opisywała swoje życie, jako kobieta świadoma swego piękna, czerpiąca radość z szybkich, satysfakcjonujących orgazmów. To osobisty dokument Hedy.
***
Uznanie po latach
Hedy Lamarr można uznać za prekursorkę komunikacji bezprzewodowej. Dzięki niej możliwe było stworzenie sieci GSM, Wi-Fi, Blueooth, czy GPS.
Poza tym pracowała nad urządzeniem pomagającym mniej sprawnym ludziom we wchodzeniu i wychodzeniu z wanny, fluorescencyjnej obroży dla psów i techniki naciągania skóry opartej na zasadach działania akordeonu. Zaproponowała nowy typ ulicznej sygnalizacji świetlnej oraz nowy design samolotów Concorde’a.
Docenienie jako wynalazczyni przyszło dopiero po wielu latach, a mianowicie w latach 90. ubiegłego wieku. Do uhonorowania nazwiska Lamarr przyczynił się inżynier Robert Price – specjalista od rozpraszania widma sygnału, który zabiegał o to, by aktorka za swe zasługi otrzymała Medal Honoru, najwyższego amerykańskiego odznaczenia wojskowego. Do jej sławy przyczynił się też pułkownik David R.Hughes, który wystąpił z decyzją przyznania Hedy nagrody Pioneer Award, przyznaną przez Electronic Frontier Foundation. Nagrodę tę otrzymała na trzy lata przed śmiercią w 1997 roku.
***
W 1998 roku aktorka otrzymała prestiżowy „Victor-Kaplan_Medaille” od austriackiego związku wynalazców i posiadaczy patentów. Otrzymała „Oskara wynalazców” – BULBIE Gnass Spirit of Achievement Bronze Award. W tym samym roku otrzymała 5 milionów odszkodowania z firmy Corel za wykorzystanie jej wizerunku na okładce CD z programem Corel Draw. Hedy do końca swych dni pracowała nad wynalazkami.
W Europie w rocznicę jej urodzin 9 listopada obchodzony jest Europejski Dzień Wynalazcy.
W Hollywood możemy odwiedzić jej gwiazdę w Alei Gwiazd.
Zmarła 19 stycznia 2000 roku na Florydzie. Część jej prochów została rozsypana w 2003 roku przez jej dzieci w Lasku Wiedeńskim (Wienerwald).
7 listopada 2014 roku, na dwa dni przed setnymi urodzinami aktorki urnę z pozostałą częścią prochów złożono w grobie honorowym miasta Wiednia na Cmentarzu Centralnym.
