Virginia Cathryn „Gena” Rowlands urodziła się w 1930 roku w rodzinie bankiera i aktorki występującej pod scenicznym pseudonimem Lady Rowlands. Na początku lat 50. XX wieku Gena rozpoczęła karierę aktorską, począwszy od występów teatralnych i telewizji. Zyskała wielką sławę na Broadwayu dzięki sztukom „Słomiany wdowiec” i „W środku nocy” (w ich filmowych adaptacjach główne role stworzyły kolejno Marilyn Monroe i Kim Novak).
Największe uznanie przyniosło jej kino. Gena Rowlands debiutowała na wielkim ekranie w komedii „The High Cost of Loving” (1958). Niemal od razu dała poznać się jako aktorka o emocjonalnej głębi, bardzo wyrazista w swej grze, ale wciąż „z krwi i kości”, przekonująca i naturalna. Publiczność pokochała te cechy, co w połączeniu z fenomenalną urodą zapewniło Rowlands status hollywoodzkiej gwiazdy. Kolejne role sypały się jak z rękawa. W „Ostatnim kowboju” (1962) zagrała u boku Kirka Douglasa, a przy okazji kryminału „Tony Rome” spotkała się na ekranie z Frankiem Sinatrą.
Gena Rowlands i John Cassavetes
Do historii przeszła współpraca aktorki z mężem Johnem Cassavetesem. Pobrali się w 1954 i pozostawali szczęśliwym małżeństwem do śmierci artysty w 1989 roku. Doczekali się trójki potomków: przyszłego reżysera Nicka Cassavetesa oraz córek Alexandry i Zoe, które również związały swoje kariery z przemysłem filmowym.
John Cassavetes rozpoczynał swą przygodę z kinem od aktorstwa, w latach 60. zajął się natomiast reżyserią. Jego filmy do dziś cieszą się uznaniem ze względu na oryginalny styl. Zwykle realizował historie bliskie zwykłym ludziom, wkraczając do świata amerykańskiej klasy średniej i domowych problemów.
Jego styl filmowania różnił się od tego proponowanego przez komercyjne Hollywood – przeważały w nim ujęcia „z ręki” czy surowe kadry. Cassavetes-reżyser nie odcinał się od własnych aktorskich korzeni, zachęcając swoich gwiazdorów do aktorstwa totalnego i porażającego różnorodną gamą emocji. Lubił też improwizację.
Mistrzyni od beznadziejnych przypadków
Gena Rowlands nakręciła z mężem 10 filmów, począwszy od dramatu „Dziecko czeka” (1963). Pod okiem Cassavetesa kreowała kobiety silne i z pasją, ale też na granicy szaleństwa. Wielkim sukcesem okazała się „Kobieta pod presją” (1974), największy film Cassavetesa i najwybitniejsza kreacja jego żony. Rowlands wcieliła się tu w żonę budowlańca, która przejawia wyjątkowo dziwne zachowania przypominające chorobę psychiczną.
Przejmująca rola w „Kobiecie pod presją” przyniosła jej Złoty Glob dla najlepszej aktorki w dramacie i nominację do Oscara. Drugą nominację do prestiżowej Nagrody Akademii Gena Rowlands otrzymała za występ w „Glorii” (1980) – ponownie spod ręki swojego męża. W filmie ratuje małego chłopca przed mściwymi gangsterami.
Rowlands była ponadto niezastąpiona przy oddaniu kobiecych frustracji. W „Minnie i Moskowitz” (1971) wciela się w kobietę sukcesu, która nie jest jednak szczęśliwa z powodu uwikłania w związek z żonatym mężczyzną. Z kolei w „Premierze” (1977) sportretowała aktorkę, której fanka ginie w wypadku, gdy chce poznać swoją idolkę. Artystka obwinia się o śmierć młodej dziewczyny, stopniowo ulegając destrukcyjnym wyrzutom sumienia. Kreacja została odznaczona Srebrnym Niedźwiedziem na Berlinale.
Gwiazda Jarmuscha i Allena
Gena Rowlands wykreowała znakomite role nie tylko pod okiem własnego męża. Grała również w dramacie Woody’ego Allena „Inna kobieta” (1988), a także u ikony kina niezależnego Jima Jarmuscha w obrazie „Noc na Ziemi” (1991). W dziejach X muzy zapisała się ponadto jako ekranowa Betty Ford – skonfliktowana wewnętrznie i zmagająca się z uzależnieniami pierwsza dama Stanów Zjednoczonych z dramatu z 1987 roku. Wymagająca rola przyniosła jej kolejne prestiżowe statuetki: Złoty Glob oraz nagrodę Emmy.
„Pamiętnik”
Gena Rowlands nie opuszczała świata kina nawet w dojrzałym wieku. Uwielbienie nowych pokoleń zapewnił jej występ w „Pamiętniku” (2004) u boku Ryana Goslinga jako starsza Allie. Kultową produkcję wyreżyserował jej syn, Nick Cassavetes. Niestety kilka lat od stworzenia roli cierpiącej na Alzheimera kobiety, sama zachorowała.
„Namówiłem mamę, żeby zagrała starszą Allie. Spędziliśmy mnóstwo czasu rozmawiając o chorobie Alzheimera, bo chcieliśmy przedstawić ją w sposób autentyczny. A teraz ona sama cierpi na tę chorobę i to od pięciu lat. Jest w całkowitej demencji. To jakieś szaleństwo: doświadczyliśmy tego, ona to zagrała, a teraz jest całkowicie zależna od nas” – mówił kilka miesięcy temu Nick Cassavetes.
Gena Rowlands zmarła 14 sierpnia 2024 roku po zmaganiach z ciężką chorobą. Kilka lat wcześniej odebrała Oscara za całokształt kariery aktorskiej. W pamięci kinomanów pozostanie jedną z największych ikon amerykańskiego kina drugiej połowy XX wieku.
