Biblia z obrazkami
Candance Wheeler urodziła się 24 kwietnia 1827 roku w Delhi w stanie Nowy Jork.
Zżyta z rodzeństwem Candance nie miała lekkiego dzieciństwa. Surowy ojciec, który zezwalał czytać wyłącznie Biblię, a radio i gazety uznawał za dzieło szatana, i siedmioro rodzeństwa, którym musiała się zająć, wymagało poświeceń. Rzadko narzekająca na nadmiar obowiązków Candance miała smykałkę do robótek ręcznych, miała sześć lat, gdy wysłano ją do szkoły, gdzie po raz pierwszy zetknęła się z haftem i szyciem.
Była na tyle dobra w tym co robiła, że wkrótce po powrocie do domu Candance trafiła do Delaware Academy. W szkole panowała rodzinna atmosfera, Candance czuła się w niej dobrze, i gdyby nie przysięga złożona ojcu, że wróci do domu, dziewczyna chętnie uczyłaby się dalej.
Po ukończeniu szkoły Candance miała zostać gospodynią. W XIX wieku od kobiet oczekiwano, że będą dobrze wyglądać, gotować, szyć i zajmować się domem. Ich jedyną aspiracją stało się wyjście za mąż, urodzenie i wychowanie dzieci. Candance miała inne plany, do których udało jej się przekonać rodzinę.
Na początku 1843 roku w Nowym Jorku Candance poznała Thomasa Mansona Wheelera. Młody i przystojny mężczyzna zapoznał Candance z artystami, pisarzami i poradził, by zaczęła pracować dla organizacji non-profit, jedynego miejsca, w którym wówczas odnajdywały się kobiety.
Żona przy mężu?
Ambicja i wewnętrzna siła pomogły Candance zaistnieć w świecie, w którym dominowały twarde i jednoznaczne zasady. Determinacji w promowaniu sztuki mogły pozazdrościć Candance kobiety i coraz bardziej zniesmaczeni mężczyźni. Szybko też okazało się, że zarezerwowany dla mężczyzn zawód projektanta wnętrz mogą wykonywać kobiety.
Lepsza organizacja pracy, wytrzymałość i determinacja to cechy, na jakie Candance zwracała uwagę. Ponadto twierdziła, że kobiety należą do zdolniejszych pracowników niż mężczyźni i chętniej je zatrudniała.
To dla nich powstały American School for Needlecraft i Decorative Arts Society, stowarzyszenia, w których kobiety mogły oddawać się swojemu hobby i na nim zarabiać. Na zajęciach z aranżacji wnętrz dowiadywano się, że wystarczy niewielka zmiana, by pomieszczenia wyglądały oryginalnie i ciekawie. W miarę upływu czasu na zajęcia z Candance brakowało wolnych miejsc, na niewiele zdały się oddziały szkół otwarte w Ameryce. Chętnych na zajęcia było więcej niż wolnych miejsc.
Nie uznająca przeciwności Wheeler błyskawicznie podjęła się nowego wyzwania, jakim było stworzenie giełdy, gdzie kobiety wymieniały się doświadczeniami i sprzedawały wyprodukowane w domu rzeczy od pościeli, wypieków po kosmetyki, tkaniny i ubrania.
W kwietniu 1879 roku giełda cieszyła się tak dużym zainteresowaniem, że zatrudniono na pół etatu 2 sprzedawczynie. New York Exchange for Women’s Work działała do 2003 roku.
Nowe miejsca pracy dla kobiet były niczym w porównaniu z posadą, jaką Candance otrzymała od Louisa Comforta Tiffany’ego. Twórca wartych miliony dolarów lamp był otwarty na współpracę z kobietami, a to co robiła Wheeler bardzo mu się podobało.
Pani Tiffany
Bycie partnerem w jednej z największych firm oferujących oświetlenie na świecie stanowiło dla Candance wyzwanie. Należało obejrzeć pomieszczenia, sprawdzić, w jakim stanie są akcesoria, wyrzucić zużyte dywany, zasłony i ujednolicić wnętrze. Ogrom pracy czekający na Wheeler nie przeraził projektantki, dla której stało się jasne, że aranżacja wnętrz była wymagającym zajęciem.
Candance i Louis Comfort błyskawicznie się dogadali, a stworzone przez Wheeler wnętrze zachęcało do częstszych zakupów. Ciesząca się coraz większą popularnością spółka przyjmowała zlecenia na budowę i rozbudowę prywatnych rezydencji i miejsc publicznych, tj. Madison Square Theatre czy Union League Club.
Za najważniejszą realizację Wheeler uważa się aranżację Białego Domu. Nowo wybranemu prezydentowi Stanów Zjednoczonych Chesterowi Arthurowi nie przypadły do gustu dodatki w różnych stylach, łuszcząca się i odchodząca ze ścian farba i równie zniszczone, co wiekowe meble. Ściśle tajna misja polegała na restauracji Białego Domu, ujednoliceniu wnętrz, wymienieniu przedmiotów i umieszczeniu na ścianach tapet przebiegała bez zakłóceń, a na inicjatorkę tych zmian wołano odtąd Mrs Tiffany.
Jedną z ostatnich realizacji duetu Wheeler-Tiffany był położony w West Hartford w stanie Connecticut dom Marka Twaina. Autor „Przygód Tomka Sawyera” chciał, aby zaaranżowano istniejące przestrzenie, wnętrzu dodano charakteru i świeżości.
Rok 1883 zapowiadał się wyjątkowo dobrze. Po odejściu od Tiffany’ego Wheeler nie musiała martwić się o zamówienia, otwarta przez nią firma dawała zatrudnienie wyłącznie kobietom. W Associated Artists przywiązywano wagę do jakości tekstyliów, kolorów i szczegółów. Zwracano uwagę na klientów, wybrane wzory konsultowano z pracownicami, obrabiano i sprzedawano. Po dziesięciu latach w manufakturze powstało 500 wzorów z aplikacjami w formie róż i lokalnych roślin.
Mniej zamożnym klientom oferowano produkty z tańszych, dostępniejszych materiałów, nie oznacza to jednak, że były one kiepsko wykonane. Ich tajemnicą pozostawał ścieg igłowy, połączenie haftu maszynowego z ręcznym wyszywaniem materiału. Opatentowany przez Wheeler pomysł oferował produkty wysokiej jakości z niewidocznymi ściegami i gładką fakturą.
Wszystko dla kobiet
W życiu Candance sporo się działo. Warsztaty, spotkania i wyjazdy nie zostawiały Wheeler czasu na zajmowanie się rodziną, wolne weekendy i wakacje. Pomysł stworzenia letniska wyszedł od brata Franka, z którym Candance dobrze się rozumiała. Niedługo później dwa domy w Catskills blisko Tannersville przekształcono w miejsce twórczości artystycznej.
Zaprojektowanie domu zwanego Onteora zlecono synowi Wheeler, wschodzącej gwieździe architektury. Na każdym etapie prac odbywały się konsultacje, w ich wyniku architekta poproszono o stworzenie fasady, wystrojem wnętrza zajęły się pracownice z Associated Artists.
W 1893 roku Candance była jak zwykle rozchwytywana, ale znalazła czas na wykonanie pawilonu z okazji Chicago World’s Fair, wystawy sztuki stosowanej.
Miejsce stworzone dla kobiet i z myślą o kobietach pokazywało rzemiosło, regionalne i etniczne wyroby wykonywane przez artystki, które „przyniosły chlubę ludzkości”. Ich nazwiska pojawiły się na budynku, wypisane złotymi literami i widoczne z daleka stanowiły wyróżnienie dla artystek, w tym samej Wheeler. Był to też pierwszy raz kiedy kobiety publicznie zauważono i nagrodzono je w ten sam sposób co mężczyzn. W chwili gdy powstało wnętrze Woman’s Building Candance miała 66 lat i nic nie wskazywało na to, że zamierza wycofać się z projektowania.
Nawet na początku XX wieku Wheeler nie wiedziała, czym jest emerytura, czas spędzała Thomasville i Onterea, gdzie trudniła się pisaniem książek i artykułów. Zajmował ją haft, dywany, rzemiosło, aranżacja wnętrz, poezja, literatura dziecięca i powieści dla dorosłych. Zmarła 5.08.1923 roku dożywszy 96 lat.
Zanim Thomas Wheeler został właścicielem magazynów w Brooklynie i Atlantic Docks, w czasie wojny secesyjnej pracował w hurtowni, gdzie pomagał braciom Candance i pomagał w rozładunku paczek na statku w Nowym Jorku. Zmarł w 1895 roku. Para doczekała się 4 dzieci, z czego większość poszła w ślady matki i zajęła się sztuką.
Źródła:
- Peck, „Candace Wheeler: The Art and Enterprise of American Design, 1875-1900”
https://www.thetextileeye.com/journal/happy-birthday-to-candace-wheeler
https://www.greatnortherncatskills.com/kaaterskill-clove/about/artists/candace-wheeler
https://en.wikipedia.org/wiki/Candace_Wheeler
Więcej o sylwetkach kobiet znajdziecie tutaj.
