Piękność z Wiednia
Jej prawdziwe nazwisko brzmiało Hedwig Eva Marie Kiesler. Przyszła aktorka i wynalazczyni urodziła się 9 listopada 1914 roku w Wiedniu. Była jedynaczką. Jako córka bogatego bankiera Emila Kieslera oraz pianistki Gertrudy Kiesler wiodła szczęśliwe dzieciństwo. W domu nie brakowało pieniędzy, co zapewniało poczucie bezpieczeństwa, a także umożliwiało ciekawej świata dziewczynce poznawanie sztuki.
Hedy już jako kilkulatka umiała tańczyć i grać na pianinie, realizując pasję utalentowanej matki. Od początku przejawiała ponadprzeciętną bystrość, a także chęć do nauki. Władała czterema językami! W czasie spacerów z ojcem dociekała, jak funkcjonują dane urządzenia, a on wprowadził ją do świata wynalazków technologicznych, co miało niebagatelny wpływ na jej dalsze losy. Hedwig pisane było jednak aktorstwo, o którym marzyła od najmłodszych lat, odwiedzając teatry i sale kinowe. Zdeterminowana oraz pewna własnych marzeń wybłagała u rodziców zgodę na lekcje aktorstwa. To jednak nie wystarczyło. W końcu sfałszowała notatkę, podpisując się jako matka i zawitała do wytwórni Sascha-Film, gdzie zdobyła zatrudnienie jako tzw. script girl, sekretarka planu.
Nikt nie przechodził obojętnie wobec jej nadzwyczajnej urody. Już jako nastolatka wygrała wiedeński konkurs piękności. W Sascha-Film dostała dzięki niej epizod w filmie „Geld auf der Strasse” (1930), a następnie wciąż dalszoplanową, ale mówioną rolę w komedii „Sturm im Wasserglas” (1931). W czasie debiutu miała 16 lat. Wkrótce dostrzegł ją legendarny Max Reinhardt, austriacki reżyser teatralny, który obsadził Hedwig w sztuce „The Weaker Sex”. Niestety on również pozostawał pod wrażeniem jej zewnętrznego piękna, a przecież Hedy skrywała o wiele więcej. Dla niego była przede wszystkim „najpiękniejszą kobietą w Europie”.
Ekstaza
Zafascynowany Reinhardt zabrał wschodzącą aktorkę ze sobą do Berlina. Tam jednak ich drogi szybko się rozeszły. W niemieckiej stolicy Hedwig poznała kolejnych twórców m.in. Carla Boese, u którego zagrała przy okazji komedii „Man braucht kein Geld” (1932). Kolejny rok okazał się przełomowy dla kariery Hedy.
Za sprawą występu w „Ekstazie” (1933) usłyszał o niej cały świat. Była to czechosłowacka produkcja Gustava Machaty’ego, która wywołała międzynarodowy skandal obyczajowy – potępił ją nawet papież Pius XI. Obraz został zakazany w Niemczech, a do 1940 roku nie był szerzej znany Amerykanom (film poddano ostatecznie cenzurze, okrawając go z kontrowersyjnych scen). Wszystko przez śmiałe sceny podczas sekwencji rozgrywanej nad jeziorem, w której Hedy wystąpiła nago. Wcielała się tu w Evę, mężatkę dopuszczającą się zdrady i pełną namiętności. W innej scenie odgrywała orgazm, co wstrząsnęło konserwatywnym społeczeństwem. Dopiero po latach doceniono artyzm i postępowość produkcji.
Wielka ucieczka
W roku premiery głośnej „Ekstazy” młodziutka aktorka wyszła również za mąż. Jej wybrankiem był apodyktyczny biznesmen Fritz Mandl, trzeci najbogatszy Austriak tamtych czasów. Niestety przed ślubem Hedy nie była świadoma jego skandalicznych poglądów. Mężczyzna popierał ruchy faszystowskie i pozostawał w bliskich relacjach z Adolfem Hitlerem oraz Benito Mussolinim. Było to sprzeczne ze światopoglądem Hedy opowiadającej się za ruchami pacyfistycznymi i tolerancją.
Sytuacja była dla niej podwójnie krzywdząca – posiadała bowiem żydowskie korzenie (jej matka wychowywała się w rodzinie żydowskiej i dopiero po latach przeszła na katolicyzm). Mandl wspierał zbrodnicze działania napędzanej antysemityzmem III Rzeszy nie tylko słowem, ale też produkował amunicję dla nazistowskich Niemiec. Do tego był człowiekiem pełnym nienawiści i zazdrości – doszło do tego, że starał się wykupić wszystkie dostępne kopie „Ekstazy”, aby widzowie nie oglądali jego żony nago. Zakazał również Hedy dalszych występów w filmach. Po latach sama przyzna: „Byłam jak lalka. Byłam jak rzecz”.
W końcu miała tego dość. Po czterech latach koszmarnego małżeństwa uciekła od męża, czując się więźniem we własnym domu. Wedle relacji samej Hedy, odeszła ona potajemnie, podając środki nasenne gosposi i uciekając z domu pod osłoną nocy. Przedostała się do Paryża, a stamtąd do Londynu. Właśnie tam spotkała człowieka, który pokierował jej losem na właściwe tory.
Hedy Lamarr w Hollywood
Tym człowiekiem był Louis B. Mayer, szef wytwórni MGM, który w sercu Anglii poszukiwał nowych twarzy. Hedy od razu zwróciła jego uwagę. Podpisali kontrakt i wspólnie wyjechali do Nowego Jorku. Podczas podróży Mayer zasugerował nowej gwieździe zmianę nazwiska, aby amerykańska publiczność nie skojarzyła jej ze skandalizującą „Ekstazą”. Do tej pory występowała bowiem pod prawdziwym nazwiskiem Kiesler. Hedy Lamarr narodziła się od skrótu rzeczywistego imienia Hedwig oraz dla upamiętnienia gwiazdy kina niemego, Barbary La Marr.
Do Hollywood przybyła w 1938 roku. Studio MGM promowało swój nowy nabytek jako „najpiękniejszą kobietę na świecie”. Powszechne zainteresowanie wzbudziła wkrótce rola Hedy Lamarr w filmie „Algier” (1938) będącym amerykańską wersją francuskiego klasyka „Pépé le Moko” opowiadającym o tragicznym gangsterze sportretowanym przez Jeana Gabina. W hollywoodzkiej produkcji główną rolę wykreował Charles Boyer.
Film stworzył podwaliny mitu Hedy Lamarr utożsamianej głównie z krzywdzącą „ozdobą” ekranu, kobietą odzianą w najpiękniejsze kreacje oraz błyskotki, która uwodzi mężczyzn, kusząc ich swą europejską urodą i tajemniczością. Z tego powodu aktorkę obsadzano u boku największych amantów amerykańskiego kina: Clarka Gable’a, Jamesa Stewarta, Roberta Taylora, Spencera Tracy’ego, Waltera Pidgeona, a także ekranowych seksbomb jak Lana Turner czy Claudette Colbert.
Do jednych z najlepiej rozpoznawalnych produkcji z udziałem Hedy należą: „Gorączka nafty” (1940), „Towarzysz X” (1940), „Kulisy wielkiej rewii” (1941) czy „Niebezpieczny eksperyment” (1944). To jednak epicki klasyk w reżyserii Cecila B. DeMille’a „Samson i Dalila” (1949) był największym sukcesem w karierze gwiazdy. Obraz wyróżniono dwoma Oscarami w kategorii najlepszych kostiumów oraz scenografii. Niestety mimo dużego sukcesu komercyjnego, a także popularności, jaką Hedy cieszyła się na przełomie lat 30. i 40. minionego stulecia, jej kariera filmowa nie trwała długo. MGM od początku wierzyło, że Hedy Lamarr stanie się konkurentką dla takich europejskich gwiazd jak Marlene Dietrich czy Greta Garbo, których legenda wciąż ma się dobrze. Niestety w przypadku Hedy świat zdaje się zapominać o jej dorobku filmowym. Na ratunek pamięci o tej fascynującej gwieździe przychodzą jednak jej zainteresowania naukowe…
Od aktorstwa do nauki
Hedy Lamarr to nie tylko gwiazda złotej ery Hollywood, ale też wynalazczyni. Przypisuje się jej opracowanie metody komunikacji FHSS, współcześnie znajdującej zastosowanie w systemach GPS, Wi-Fi czy Bluetooth. Aktorka faktycznie jest autorką wspomnianej idei, ale wbrew niekiedy spotykanym plotkom nie dokonała tego w pojedynkę. Choć od dziecka Hedy interesowała się technicznymi nowinkami, zwyczajnie brakowało jej kierunkowego wykształcenia, które umożliwiłoby jej opracowanie owej koncepcji.
Z pomocą przyszedł jej George Antheil – kompozytor i wynalazca. Prywatnie był bliskim przyjacielem Hedy Lamarr, którą poznał, gdy gwiazda poszukiwała rady w sprawie powiększania biustu metodą hormonalną. Łączyła ich przede wszystkim pacyfistyczna postawa i aktywne popieranie aliantów w trakcie II wojny światowej. Dość wspomnieć, że Hedy wykorzystywała własną rozpoznawalność, aby zebrać dla wojska potrzebne fundusze – prowadząc sprzedaż bonów wojennych, zebrała ponad 7 milionów dolarów!
W 1940 roku kilka miesięcy po wybuchu największego konfliktu w historii świata, para przyjaciół postanowiła zadziałać na większą skalę. Obmyślili plan uniemożliwienia przeciwnikowi przejęcia kontroli torped, proponując nowy system działania torped sterowanych radiowo. To Hedy zauważyła, że sygnał sterujący powinien być transmitowany na różnych częstotliwościach. George Antheil szybko wcielił jej pomysł w życie, wykorzystując… rolki do pianoli, które nie były mu – muzykowi – obce.
Artystyczno-naukowy duet zarejestrował projekt w urzędzie patentowym, a następnie przedstawił go marynarce wojennej Stanów Zjednoczonych. Innowacyjny pomysł Hedy Lamarr i George’a Antheila czekał ponad dekadę na zainteresowanie armii. Ostatecznie wynalazek udoskonalono i wdrożono w życie pod postacią systemu znanego jako FHSS.
Nie był to jedyny projekt naukowy, nad którym pracowała znana aktorka. Hedy Lamarr bardzo często eksperymentowała w domowym zaciszu. Sprawom nauki oddała się zwłaszcza po nieoficjalnym zakończeniu kariery aktorskiej – od lat 50. XX wieku gwiazda gościła na ekranie sporadycznie. Pracowała nad wynalezieniem świecącej obroży dla psów, a także pastylki, która po rozpuszczeniu w wodzie tworzyła napój o smaku coca-coli. Choć wiele jej pomysłów było dalekich od doskonałości, dziś dowodzą fascynującej osobowości gwiazdy, która miała do zaoferowania światu znacznie więcej niż piękną buzię, jak chciałoby tego patriarchalne Hollywood.
Postscriptum
Świat pożegnał Hedy Lamarr 19 stycznia 2000 roku. Wynalazczyni i aktorka odeszła w wieku 85 lat. Życie Hedwig wciąż jednak odkrywane jest na nowo. W ostatnich latach podkreśla się przede wszystkim jej zaangażowanie w sprawy nauki, inteligencję i wielką ambicję, co często było pomijane w złotej erze Hollywood podkreślającej jedynie fizyczne piękno gwiazdy.
W 2014 roku aktorce przyznano pośmiertnie gwiazdę w słynnej Alei Sław. Hedy Lamarr wprowadzono także do National Inventors Hall of Fame – galerii amerykańskich wynalazców wnoszących szczególny wkład w rozwój technologii umożliwiający postęp społeczny i ekonomiczny. Trzy lata później swoją premierę miał dokument Alexandry Dean „Hedy Lamarr: genialna i piękna”.
Źródła:
www.hedylamarr.com
Więcej o sylwetkach kobiet znajdziecie tutaj.
