Wilk w owczej skórze
Ludzi toksycznych, którzy manipulują innymi, jest znacznie więcej niż sądzimy. Toksycznie mogą zachowywać się wobec nas nasi bliscy, partner, partnerka, znajomi, przyjaciele, ale także ktoś w pracy.
Toksyczne mogą być osoby uzależnione, wykazujące zachowania przemocowe. Relacje oparte na manipulacji tworzą bardzo często ludzie mający zaburzenia osobowości, na przykład narcystyczne. Mogą one być zdiagnozowane lub nie.
Manipulacja to także przemoc – przemoc psychiczna. Nie znaczy to jednak, że za jakiś czas w relacji z taką osobą nie dojdzie do przemocy fizycznej. Może być to kwestią czasu.
Manipulant lubi ukrywać swoją prawdziwą twarz, to wilk w owczej skórze. Zwykle idealizuje siebie, bo lubi czuć się ważny. Sądzi, że może więcej niż inni. Podkreśla przy tym swoją pozycję. Manipuluje innymi ludźmi celowo, dla własnych korzyści, odczuwając przy tym przyjemność. Osoby toksyczne poszukują i chcą uzyskać od swojej ofiary najczęściej podziw, szacunek, przysługi lub rzeczy materialne. Lubią również poprzez swoje działania kontrolować drugą osobę. Nie czują odpowiedzialności, ale też nie odczuwają empatii, przez co emocje innych ludzi nie mają dla nich znaczenia.
Sztuka manipulacji
Kłamiąc i manipulując, manipulant często stawia się w pozycji ofiary. To pozwala mu wywrzeć większy wpływ na drugą osobę. Opowiadając wiele historii o swoich krzywdach, chce zyskać naszą uwagę i zainteresowanie.
Szczególnie na początku znajomości osoby toksyczne tworzą bardzo dobre pierwsze wrażenie, chcąc tym samym jak najszybciej zaangażować w relację drugą stronę, zyskując nad nią kontrolę.
Bywa, że manipulant wzbudza toksyczną zazdrość. Porównuje inne osoby do swojej ofiary, by ta czuła rywalizację i przez to dawała z siebie jeszcze więcej, zabiegając o jego względy. W istocie osoba toksyczna uwielbia przeglądać się w oczach innych, przy czym zupełnie nie ma dla niej znaczenia, czy jest to bolesne dla partnerki lub partnera. W nieustannym poszukiwaniu aprobaty i zainteresowania manipulant sprawnie i szybko jedne osoby w swoim życiu zastępuje innymi. Co warto zaznaczyć, nikt nie będzie dla niego wystarczający i dobry.
Opowiadając o swoich problemach, nie możemy się łudzić, że manipulant wykaże dla nich zrozumienie czy udzieli emocjonalnego wsparcia. Podobnie będzie w przypadku, gdy zwierzymy się toksycznej osobie z naszych kompleksów; prędzej „wbije nam szpilę” niż udzieli rady lub pocieszy.
To na co szczególnie warto zwrócić uwagę, to zakłamywanie rzeczywistości przez te osoby. Kłamiąc, często zapominają o tym co powiedziały. Wmawiają później swoim ofiarom, że źle zrozumiały ich wypowiedź lub w ogóle nie mogły tego słyszeć.
Manipulanci uwielbiają zdawać się na innych i prowadzić wręcz pasożytniczy tryb życia. Lubią pożyczać pieniądze, prosić o przysługi. W relacjach ograniczają się do dawania minimum, potrzebnego do zaspokojenia ich potrzeb. Nie rozumieją również podstawowych zachowań, jakie powinny charakteryzować dorosłą osobę. Tłumaczenie im ich zdaje się – dosłownie – na nic.
Skrajne postawy i zachowania: od przypływów czułości do chłodu i dystansu, są charakterystyczne w relacji z toksycznymi osobami i powodują uczuciowy rollercoaster u ofiary. Przez taką praktykę manipulant chce uzyskać jeszcze więcej zaangażowania w jego osobę i relację.
Ofiara manipulanta płaci wysoką cenę
Będąc pod wpływem manipulanta tracimy wewnętrzną równowagę. Możemy poczuć się zagubieni. W skrajnych przypadkach może być nam już trudno o właściwy osąd sytuacji, gdyż osobie dopuszczającej się manipulacji zależy właśnie na tym, by zmylić nas w interpretacji jej zachowań.
Manipulant obwinia innych, bo lubi, gdy jego ofiary dręczy i krępuje poczucie winy. Dzięki temu łatwiej je wciągnąć w kolejną pułapkę. Pozwalając nabrać się kolejny raz, zatracamy przekonanie co do własnej skuteczności, co rzutuje jednocześnie na obniżenie poczucia pewności siebie, a następnie powoduje utratę szacunku do własnej osoby. Tracąc uziemienie i kontakt z naszymi wartościami, tracimy także coraz bardziej poczucie bezpieczeństwa. Zlęknieni, nie mamy siły, by zmodyfikować nasze zachowania i postawę wobec manipulanta, co także niesie ryzyko poddania się i wzięcia udziału w jego kolejnej grze. A to najlepszy prezent dla osoby toksycznej.
Należy pamiętać, że manipulacja jest „transakcją”, w której biorą udział dwie osoby – manipulant i jego ofiara. Uległe zachowania nie naprawią relacji z toksyczną osobą, a jedynie umocnią manipulanta w przekonaniu (świadomym lub nieświadomym), że kolejny raz może dopuścić się manipulacji.
Jak nie paść ofiarą manipulacji?
Przede wszystkim należy zachować sceptycyzm podczas nawiązywania nowych znajomości. Nie pokładać nadziei w pierwszym wrażeniu, gdyż może być ono tylko na pozór dobre. Unikajmy tworzenia wyobrażeń i idealizowania nowo poznanych osób. Powinniśmy natomiast być uważni – obserwować i słuchać, poszukując autentyczności, empatii, uczciwości, szacunku. Za słowami muszą iść czyny. Ufajmy stopniowo, pozostając w postawie do nowej relacji: „nie wiem, dowiaduję się, dopiero poznaję”. Takie podejście uchroni nas przed toksycznymi osobami.
Ustalmy, jakie wartości, zasady są dla nas ważne w życiu. Jakie mamy preferencje? Jakich standardów i jakości relacji potrzebujemy, by czuć się w nich dobrze? Odpowiedzi na te pytania już wiele nam powiedzą o nas samych, pomagając nam w odpowiednim momencie powiedzieć „stop” osobie, która zaczyna tworzyć niekomfortową dla nas relację, godzić w nasze wartości lub próbować przekraczać nasze granice.
Manipulanci poszukują słabych stron drugiej osoby, traum, które następnie umiejętnie wykorzystują w swojej grze. Dlatego, jeśli często mamy skłonności do samokrytyki, ograniczmy ją wyłącznie do tej konstruktywnej! Myśląc o sobie źle, zaczynamy uzależniać najczęściej zdanie na swój temat od innych ludzi, a to już prosta droga do tego, by wpaść w sieci manipulacji osoby toksycznej.
Ważna jest też nasza intuicja i odczucia. Jeśli w kontakcie lub po spotkaniu z drugą osobą czujemy, że nasze samopoczucie jest obniżone, lub po prostu jest nam źle, to sygnał, by zastanowić się, czy taką relację warto kontynuować.
Na koniec – pamiętajmy, że mylić się jest rzeczą ludzką. Ludzie grają w różne gry, a osób toksycznych jest wokół nas naprawdę dużo. Nie dopuszczajmy myśli, że to z nami jest „coś nie tak” i dlatego w naszym życiu pojawiają się osoby próbujące nami manipulować. Nie unikniemy najprawdopodobniej spotkania na naszej drodze manipulantów, możemy jednak nauczyć się w porę reagować na ich nieodpowiednie zachowania, nie dopuszczając, by mogli jakkolwiek nas skrzywdzić.
Artykuł zawiera wątki psychologiczne i powstał w oparciu o źródła:
Alexander Lowen „Narcyzm. Zaprzeczenie prawdziwemu ja”;
Katarzyna Miller, Suzan Giżyńska „Instrukcja obsługi toksycznych ludzi”;
James Fallon „Mózg psychopaty”;
Izabela Kopaniszyn „Antyczłowiek. Mroczna strona człowieka”;
Selfmastery.pl
