Wystawa
Wystawa „Niepodległe. Kobiety a dyskurs narodowy” odbywa się w związku z obchodami setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.
– Nasz projekt dotyczy jednak rzeczy, które przy tych hucznych obchodach zwykle umykają, trudnych, a często bolesnych. Zajmujemy się niewidocznością kobiet w dyskursach narodowych i niepodległościowych, a także mechanizmami, które do tego doprowadziły – mówi Joanna Mytkowska, dyrektorka MSN. To odwrócenie perspektywy symbolizuje praca Bownika otwierająca całą wystawę: fotografia kurtki marszałka Józefa Piłsudskiego, ale wywróconej na lewą stronę. Cenny artefakt oglądamy zatem od podszewki.
Wystawa odwołuje się do różnych tradycji niepodległościowych na świecie: poczynając od 1918 roku, poprzez rok 1945, który zapoczątkował dekolonizację Południa, po rok 1989, wyznaczający koniec reżimu komunistycznego w Europie i dający początek nowej, globalnej epoce w dziejach świata. W swej podróży przez różne geografie i momenty historyczne wystawa opowiada o upłciowieniu narracji historycznych, które wykluczają i pomijają kobiety, dając tym samym prymat męskiej wizji świata.
Tytuł
Tytuł wystawy jest postulatem, by zamiast przyglądać się symbolicznej kobiecości, jaką jest Niepodległa, metonimia niepodległej Polski, przyjrzeć się rzeczywistym kobietom biorącym udział w walkach niepodległościowych, a także temu, co obecność kobiet – lub częściej ich nieobecność – mówi o kondycji państwa, narodu lub szerzej, współczesnej kultury.
Stąd tytuł „niepodległe” – dotyczący podmiotu zbiorowego – nie tylko wskazuje na lukę, jaką w opowiadaniu historii zrodziła nieobecność żeńskiej części społeczeństwa, ale również podkreśla sprawczość podmiotu politycznego, jakim są kobiety nie-podlegające wymogom stawianym przez dominującą kulturę. Prace dwudziestu dziewięciu artystek i artystów, zgromadzone na wystawie, podważają męsko-centryczną wizję świata i historii, próbując kształtować bardziej różnorodny wizerunek kobiecości i sposób reprezentowania kobiet w historii.
Początek XX wieku przyniósł różne, często ścierające się ze sobą wizje polskiej niepodległości. Otwierająca wystawę praca Bownika „Rewers 8” pokazuje kurtkę marszałka Józefa Piłsudskiego, twórcy polskiej niepodległości i pierwszego przywódcy niezależnego państwa, wywróconą na lewą stronę. Gest ten nie tylko zakorzenia narrację wystawy w historycznym momencie odrodzenia Polski, ale również zwraca uwagę na jej zakryte, niewidoczne aspekty, jakimi są między innymi pominięcia w historiografii walczących o niepodległość kobiet.
Mało kto wie, że w szeregach Ochotniczej Legii Kobiet i innych organizacji paramilitarnych tworzonych na ziemiach polskich od 1912 roku o niepodległość walczyły tysiące kobiet. Ich losy i dokonania dzięki badaczkom i historyczkom dopiero niedawno zaczęły wychodzić z cienia. Rewersem postaci Piłsudskiego jest na wystawie niemieszcząca się w szeregach myślicieli polskiej niepodległości Róża Luksemburg. Jej ponadnarodowe idee walki z wyzyskiem wydają się aktualną receptą na niektóre bolączki zglobalizowanego świata.
Wystawę można oglądać do 3.02.2019 roku w MSN w Warszawie.
autor: redakcja Damosfery
