Dobra literatura jest solą duszy każdego, kto chce mienić się intelektualistą. O gustach nie dyskutujemy, ale jest pewna grupa nazwisk pisarzy, które są jak klucze do kodów kultury społeczności. Każdego roku setki tysięcy ludzi odwiedza domy swoich ulubionych pisarzy na całym świecie.
Stoliczek Jane Austen
Trudno w dzisiejszym świecie znaleźć osobę, która nie zna powieści Jane Austen lub ich ekranizacji. Znajdujące się w Chawton w angielskim hrabstwie Hampshire muzeum, każdego roku jest celem „pielgrzymek” miłośników unikalnego klimatu powieści Jane Austen. Choć napisała zaledwie kilka utworów, jej sława nie gaśnie, a nawet lśni znacznie jaśniej niż za jej życia. Muzeum dokłada starań, aby wnętrze było swoistym wehikułem czasu, przenosiło do epoki Austen, dawało złudzenie, że mieszkańcy wyszli tylko na chwileczkę.
Jednym z niewielu oryginalnych sprzętów zachowanych w domu dawniej należącym do autorki „Dumy i uprzedzenia” jest stoliczek. Muzealnicy wierzą, że to przy nim Jane pisała swoje książki. Mieszkała w tym domu przez ostatnie osiem lat swojego życia.
W gościnie w madryckiej sieni
Przy ulicy Cervantesa w Madrycie mieści się szczególne muzeum dla historii literatury i kultury Hiszpanii. Dom Lope de Vegi, jednego z najważniejszych przedstawicieli literatury Złotego Wieku, który obok Cervantesa i Calderona stanowi elitę wśród twórców Półwyspu Iberyjskiego. Napisał ponad 2000 dramatów, ale zachowało się około 500. Pisał, opierając się o legendy ludowe, które są przepełnione połączeniem fantastycznych opowieści z realizmem.
Muzeum jest oddaniem hołdu nie tylko wielkiemu pisarzowi. Większość z eksponatów pochodzi z epoki, w której żył Lope lub są wiernymi kopiami. To izba pamięci Złotego wieku w Hiszpanii. W muzeum nie znajdziemy rękopisów pisarza, bo są one zbyt cenne, aby wystawiać je na stałej ekspozycji na widok publiczny.
Siostry z plebanii i Wichrowych Wzgórz
Anne, Emily i Charlotte mieszkały na plebanii w Haworth i tam do dnia dzisiejszego można zobaczyć to, co po nich zostało. Plebania była miejscem skromnym, ale badaczom, którzy poświęcili życie na dbanie o kolekcję pamiątek, udało się stworzyć miejsce idealne dla każdego, kto pokochał książki słynnych sióstr. W poszczególnych pomieszczeniach zgromadzono elementy strojów, rękopisów i inne drobiazgi należące do pisarek.
Od niedawna w domu można zobaczyć XIX wieczny stół z mahoniu, przy którym pisały swoje książki. Został zakupiony za 580 tysięcy funtów przez brytyjski Fundusz Pamięci Dziedzictwa Narodowego (National Heritage Memorial Fund). Stół jest fascynującym reliktem z przeszłości. Na jego blacie wciąż widać plamy od woskowych świec i atramentu. Jest na nim też wyrzeźbiona litera E. Stół został sprzedany w 1861 roku, po śmierci ojca sióstr. One same już wtedy dawno nie żyły. Zmarły w 1848 (Emily), 1849 (Anne) i 1855 (Charlotte). Wcześniej właściciel stołu wypożyczał go do Muzeum na wyjątkowe okazje, jak np. celebracja rocznicy publikacji Wichrowych Wzgórz, ale finalnie zdecydował się go sprzedać.
Paryskie domy pisarzy
W sercu Paryża możemy odnaleźć ślady Honoriusza Balzaca, słynnego powieściopisarza, dla którego największymi namiętnościami były kobiety, książki i kawa. Zważywszy na przyczynę jego zgonu, owe przyjemności chyba cenił w odwrotnej kolejności niż wymieniono. Balzac zmarł w wieku 51 lat w wyniku przedawkowania kofeiny. Pił ogromne ilości tego napoju, choć dziś trudno oszacować jak wiele. Innym amatorem kawy był jego serdeczny kolega Victor Hugo, któremu świat zawdzięcza m.in. „Nędzników” i „Dzwonnika z Notre Dame”. I jego dom także można do dziś odwiedzać.
Paryż ma to do siebie, że historyczne miejsca znajdują się niemal wszędzie. Nie trzeba się zbyt wiele naszukać, aby odnaleźć miejsca związane z najsłynniejszymi pisarzami świata, którzy tworzyli w Paryżu. Są tu miejsca związane choćby z Aleksandrem Dumas – ojcem i synem, z Julio Cortazarem, z Oscarem Wildem. Można zaryzykować stwierdzenie, że Paryż jest miastem literatury.
Dom Sienkiewicza
W Polsce jednym z takich najsłynniejszych miejsc, które związane są z pisarzami, jest dom Henryka Sienkiewicza. Znajduje się w Oblęgorku i jest filią Muzeum Narodowego w Kielcach. Powstało z inicjatywy dzieci Henryka Sienkiewicza, Jadwigi Korniłowicz i Henryka Józefa Sienkiewicza. Otwarcie miało miejsce w 1958 roku.
Oba poziomy domu poświęcono ekspozycji. Na parterze panuje wystrój pomieszczeń z czasów, kiedy mieszkał tu autor Trylogii. Jest salon dla gości, a także gabinet do pracy. Odtworzono palarnię, jadalnię, sypialnię. Przy tej ostatniej pomagała gospodyni pisarza. Z kolei ekspozycja na piętrze poświęcona jest Sienkiewiczowi. Zaprezentowano tam zbiory pisarza, pamiątki osobiste, biblioteczkę. W 2007 roku muzeum wzbogaciło się o 350 eksponatów na mocy testamentu wnuczki autora, Marii Korniłowicz.
Śladami pani z dworku
W Grodnie, które dziś znajduje się w granicach Białorusi, stoi dworek, który na przełomie XIX i XX wieku należał do drugiego męża słynnej polskiej pisarki Elizy Orzeszkowej. Dama ta znana dziś głównie z lektury „Nad Niemnem” i nowelek pozytywistycznych jako żona adwokata Stanisława Nahorskiego mieszkała w owym dworku od 1894 roku do 1910. Pierwsze muzeum jej pamięci otwarto już w latach dwudziestych XX wieku. Po drugiej wojnie światowej losy budynku były burzliwe. Była w nim stacja krwiodawstwa, oddział Związku Pisarzy Białorusi, a nawet filia biblioteki. W 1967 roku stworzono izbę pamięci Orzeszkowej, ale niespełna dekadę później dworek rozebrano i postawiono na nowo kilka metrów dalej od oryginalnej lokalizacji. Walka o przywrócenie w dworku na cel Muzeum Orzeszkowej trwał latami, ostatecznie od 2009 roku znów mogą je odwiedzać goście. Izby muzealne przenoszą w czasy Orzeszkowej. Wciąż można poczuć tam ducha jednej z dawnych kandydatek do literackiego Nobla.
Domy z liter
Ludzie kochający czytać są gotowi na wiele, aby odwiedzić miejsce, w którym mieszkał ich ukochany pisarz. Gabriel Garcia Marquez miał kilka domów i więcej niż jeden z nich jest izbą pamięci po genialnym kolombijczyku. Choć wydawać by się mogło, że to jakaś miejscowość na krańcu świata, każdego roku zjeżdżają tam miłośnicy książek Marqueza z całego świata. Są muzea Pablo Nerudy, Johna Keatsa, Lucy Maud Montgomery i wielu innych. Powyżej wspomniane muzea to tylko niewielka grupa spośród bardzo wielu, rozsianych po całym świecie, domów znanych pisarzy. W tych miejscach przepełnionych pamiątkami i duchem czasów, kiedy ściany te były świadkami tworzenia wielkich dzieł literackich, ludzie znajdują ukojenie i inspirację. Wydaje się, że nie ma przesady w tym, że miejsca, gdzie rodziły się genialne książki, karmią dusze odwiedzających.
Bibliografia:
http://nasza-gazeta.pl/wola-okrzejska-dom-rodzinny-henryka-sienkiewicza/
https://casamuseolopedevega.org/
https://zetgrodno.com/dom-elizy-ozheshko
https://janeaustens.house/
https://www.bronte.org.uk/
Więcej o kulturze znajdziesz tutaj.
