Zamek czy pałac?
Zamek w Pszczynie to prawdziwa perła architektury. To jeden z nielicznych zamków, który tak wiernie oddaje życie swoich ówczesnych mieszkańców. Jest bardzo dobrze zachowany, wręcz nienaruszony. Ogromne wrażenie robi jego bogate autentyczne wyposażenie, oryginalne podłogi, piece kaflowe, stolarka.
Początki zamku to przełom XI i XII wieku, kiedy to powstała średniowieczna budowla obronna. Stąd do dziś mówimy o niej zamek. Kolejni właściciele przebudowywali, dobudowywali, rozbudowywali. Największe jednak zmiany przyniósł koniec wieku XIX, kiedy zamek należał do książąt Hochberg von Pless z Książa, więc właściwie pomimo nadal używanej nazwy „zamek”, jest to pałac, książęca rezydencja.
Zamek w Pszczynie jest jedną z niewielu budowli w Polsce, która pomimo II wojny światowej i działań wojennych na Śląsku, pozostała nienaruszona. W idealnym stanie zachowały się wnętrza i ich wyposażenie, meble, elementy dekoracyjne. W zamku jest m.in. kilkadziesiąt oryginalnych pieców, każdy w innym kształcie. Zachwycały mnie w każdej sali.
Muzeum
W 1945 roku podjęta została decyzja o utworzeniu muzeum, już rok później muzeum było udostępnione dla zwiedzających. Według założeń pomieszczenia zamkowe miały pokazywać oryginalne ustawienie i wykorzystanie pałacowych komnat. Dodatkowo sprowadzono tu przedmioty, meble, obrazy, elementy dekoracyjne, które pochodziły z zamku, a z różnych przyczyn zostały z niego wywiezione.
W latach 70.XX wieku przeprowadzono gruntowną renowację zamku. Podczas tego remontu położono duży nacisk na to, by wiernie odtworzyć sale mieszkalne z czasów dawnych właścicieli. Wnikliwe badania, jakie przeprowadzono, pozwoliły przywrócić oryginalne kolory, wykończenia, złocenia. W latach 90.XX wieku odbył się kolejny remont, podczas którego zrekonstruowane zostały wnętrza pałacowe nadając im wygląd z czasów Hochbergów. Dzisiaj prawie 80% wyposażenia zamku z przełomu XIX i XX wieku jest oryginalne!
Zwiedzając zamek zaglądamy do sypialni cesarza, sypialni cesarzowej, pokoju gościnnego, salonu myśliwskiego, gabinetu, ale też biblioteki, jadalni, łazienki. Spacerując między tymi pomieszczeniami możemy poczuć się jakbyśmy przenieśli się w czasie. Sala lustrzana, wysoka na dwie kondygnacje, robi efekt „wow”. To najpiękniejsza sala w zamku, dawniej jadalnia. Jej nazwa pochodzi od dwóch ogromnych luster, z których każde ma 14m2 powierzchni.
Księżna Daisy
Księżna Daisy, właściwie Mary Theresa Olivia Cornwallis-West, księżna von Pless, była żoną księcia Hansa Heinricha XV. Piękna Angielka przyjechała do Pszczyny zaraz po ślubie w Londynie w roku 1891. Nie była zachwycona. W pamiętniku napisała:
Kiedy przyjechałam do Pszczyny, zobaczyłam wielki biały pałac wzniesiony przez mego teścia około 1870 r. w miejscu starszej budowli. Jest bardzo francuski, jak większość dużych niemieckich domów w owym czasie. Wypełniały go raczej kiepskie, ciężkie, nadmiernie złocone meble, które również uważano za francuskie, ale były one po prostu niemieckie i brzydkie. (…) Wielka paradność i ciężki przepych, brak komfortu czy wygody, a nawet osobistej łazienki! (…) Na moje przyjęcie wszyscy członkowie świty i służący zgromadzili się w swych najlepszych uniformach i liberiach. Zarówno w Pszczynie, jak i w Książu organizacja służby opierała się na ściśle militarnych zasadach, a każdy służący musiał odbyć codzienną musztrę. Wszystkie kobiety ze służby miały podobny strój śląski w kolorach liberii – ciemnoszkarłatnym i srebrnym. Imponującą klatkę schodową wypełniała masa mężczyzn w niebieskich płaszczach oraz białych getrach i rękawiczkach – uniform ten uważałam za okropny. Ich liczba zaskoczyła mnie i przeraziła.
Dobra pszczyńskie, w tym pałac, przejęli z mężem w 1907 roku. Księżna dostosowała wtedy wnętrza pałacu do swoich potrzeb i według swojego gustu. Niestety nie nacieszyła się nimi po zakończeniu prac, bo wybuchła I wojna światowa. W latach 1915-1917 w Pszczynie zlokalizowano Kwaterę Główną cesarza niemieckiego. Obecność księżnej w pałacu nie była pożądana. Napisała we wspomnieniach:
W czasie mych wizyt Pszczyna nie była już moim domem, ale Główną Kwaterą Armii Niemieckiej na Wschodzie i mieszkaniem cesarza. Byłam zwykłym gościem pod mym własnym dachem; mogłam przyjechać jedynie na zaproszenie, przebywać w określonym czasie i musieć wyjechać, kiedy mi kazano. Prawdą jest, że mój mąż był tam adiutantem cesarza, ale miał jeszcze mniej do powiedzenia niż ja.
W tym czasie księżna ostatni raz odwiedzała Pszczynę. W 1922 roku rozwiodła się z księciem.
Dziś księżna Daisy von Pless (1873-1943) jest symbolem zamku w Pszczynie oraz w zamku w Książu. Rok 2023 został ogłoszony w dwóch miastach Rokiem Księżnej Daisy, bo w tym roku przypadła 150. rocznica urodzin i 80. rocznica śmierci. Z tej okazji przygotowano wiele wydarzeń kulturalnych jak koncerty, spotkania autorskie, a także specjalne gadżety z wizerunkiem pięknej księżnej.
Aleksandra Karkowska – autorka międzypokoleniowych książek „Banany z cukru Pudru”, „Na Giewont się patrzy”, „Marsz, marsz BATORY”, „FOTO z misiem”. Od 2015 roku prowadzi Oficynę Wydawniczą Oryginały. Absolwentka Polskiej Szkoły Reportażu. Działa społecznie na warszawskiej Sadybie. Kocha fotografie i podróże.
Więcej o podróżach znajdziecie tutaj.
